«Με κατέστρεψε το αριστερό οικονομικό κατεστημένο» ήταν επί της ουσίας το κεντρικό νόημα ενός μακροσκελούς άρθρου 4.000 λέξεων, που έγραψε στη Sunday Telegraph η αμετανόητη πρώην πρωθυπουργός-εξπρές της Βρετανίας, Λιζ Τρας.
Ήταν η πρώτη παρέμβασή της μετά την επεισοδιακή αποχώρησή της από την Ντάουνινγκ Στριτ, τον περασμένο Οκτώβριο, έπειτα από μια θητεία μόλις 44 ημερών.
Αν και η πιο βραχύβια στα χρονικά της Βρετανίας, η θητεία αυτή ήταν αρκετή ώστε η ανορθόδοξη οικονομική πολιτική της Τρας να κλυδωνίσει τις αγορές, να βυθίσει τη λίρα, να οδηγήσει τα βρετανικά συνταξιοδοτικά σχέδια στο χείλος της κατάρρευσης και να πυροδοτήσει νέα εξέγερση μέσα στο ίδιο της το κόμμα, τους Τόρις.
«Δεν ισχυρίζομαι ότι είμαι άμοιρη ευθυνών σε ό,τι συνέβη, αλλά ουσιαστικά δεν μου δόθηκε μια ρεαλιστική ευκαιρία να εφαρμόσω τις πολιτικές μου από ένα πολύ ισχυρό οικονομικό κατεστημένο, σε συνδυασμό με την έλλειψη πολιτικής υποστήριξης», έγραψε η Τρας.
Έβαλε στο «κάδρο» αξιωματούχους του βρετανικού υπουργείου Οικονομικών, το Γραφείο Ευθύνης του Προϋπολογισμού -το οποίο επιχειρήσε η ίδια να παραγκωνίσει- βουλευτές των κυβερνώντων Τόρις, τα ΜΜΕ στη χώρα της, μέχρι τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Είχαν διαφωνήσει με την οικονομική πολιτική της, γνωστή πια ως Trussonomics, για την επίτευξη ανάπτυξης με μείωση των φόρων για τα πλουσιότερα στρώματα της βρετανικής κοινωνίας και εκτίναξη των δαπανών.
Η ίδια, αν και παραδέχθηκε ότι «ίσως ήταν υπερβολικά» τα σχέδια για κατάργηση του φορολογικού συντελεστή 45%, υποστήριξε ότι δεν ήταν δίκαιο να κατηγορείται ο επίμαχος μίνι προϋπολογισμός της για την αύξηση των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων στη Βρετανία.
«Πιστεύω ότι υπήρχαν και άλλοι παράγοντες», επανέλαβε σε έτερη συνέντευξή της στο περιοδικό The Spectator.
Τουναντίον, τόνισε ότι όχι μόνο δεν μετάνιωσε για τη θητεία της στη Ντάουνινγκ Στριτ, αλλά ότι σκοπεύει να παραμείνει ενεργή στην πολιτική αρένα, υποστηρίζοντας τους χαμηλούς φόρους στο όνομα της ανάπτυξης.
Γιατί τώρα;
Η επιχειρούμενη επάνοδος της Λιζ Τρας στο πολιτικό προσκήνιο εκλαμβάνεται ως μια… όχι και τόσο κρύα εκδίκηση στον -επίσης μη εκλεγμένο μέσα από τις κάλπες- διάδοχό της στη Ντάουνινγκ Στριτ, Ρίσι Σούνακ, που ανέτρεψε την οικονομική ατζέντα της.
Η συγκυρία δεν θεωρείται τυχαία.
Η νέα συντηρητική κυβέρνηση της Βρετανίας μόλις συμπλήρωσε 100 ημέρες στην εξουσία, εν μέσω απεργιακού «πυρετού», καλπάζοντος πληθωρισμού και διευρυνόμενων ανισοτήτων, ενδοκυβερνητικών σκανδάλων, διχασμού του κυβερνώντος κόμματος για την οικονομική πολιτική και ανησυχίας για τις εκλογικές προοπτικές τους.
Ως αντανάκλαση αυτών ή αντιπερισπασμό, ο Σούνακ προχώρησε την Τρίτη στον πρώτο μίνι ανασχηματισμό.
Προχώρησε στην κατάργηση, συγχώνευση και δημιουργία νέων υπουργείων, όπως τα Ενεργειακής Ασφάλειας, καθώς και Επιστήμης, Καινοτομίας και Τεχνολογίας: μια αναδιοργάνωση που τα κόμματα της αντιπολίτευσης κατήγγειλαν ως επικοινωνιακού χαρακτήρα και δαπανηρή.
Διόρισε νέο πρόεδρο των Τόρις που θα τους προετοιμάσει για τις κάλπες.
Διακήρυξε ότι βασικές προτεραιότητές τους παραμένουν η μείωση του πληθωρισμού, η οικονομική ανάπτυξη με καλύτερους μισθούς -ενόσω αρνείται ουσιαστικές διαπραγματεύσεις με τα συνδικάτα- η μείωση του χρέους, η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στο Εθνικό Σύστημα Υγείας -το οποίο υποχρηματοδοτεί- και ο έλεγχος της μετανάστευσης.
Όπως ωστόσο τονίζουν πολλοί αναλυτές στο Λονδίνο, έχει πολύ και κακοτράχαλο δρόμο μπροστά του.
Αν και οι περισσότεροι θεωρούν μικρής πολιτικής σημασίας τις δημόσιες παρεμβάσεις της Τρας, τονίζουν ότι το ουσιαστικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο Σούνακ δεν είναι τόσο ο… «αγγελιοφόρος», όσο το ίδιο το μήνυμα.
Όχι από τους απεργούς στους δρόμους -στα αιτήματα των οποίων η κυβέρνηση επιμένει να κωφεύει- αλλά από τα πίσω κοινοβουλευτικά έδρανα της κυβερνητικής πλειοψηφίας.
«Κανείς δεν πιστεύει ότι η Λις Τρας έρχεται ως Μεσσίας, αλλά θέλω ένα σχέδιο για ανάπτυξη», ανέφερε χαρακτηριστικά ένας βουλευτής των Τόρις στο δίκτυο Sky News.
Ενδοκυβερνητική κρίση… διαρκείας
Αν και οι σύμμαχοι της Λιζ Τρας ή ακόμη και του Μπόρις Τζόνσον από την εποχή τους στην Ντάουνινγκ Στριτ δεν κάνουν… ουρά για να υποστηρίξουν την επιχειρούμενη επιστροφή αμφότερων στο πολιτικό προσκήνιο, η συνοχή των Τόρις δείχνει όλο και πιο ρευστή.
Η Τρας φέρεται για παράδειγμα έτοιμη να υποστηρίξειπαρεμβάσεις για μείωση των φόρων από την Συντηρητική Ομάδα Ανάπτυξης, που αριθμεί 50 βουλευτές.
Αν και εκτιμάται ότι δεν έχουν καμία πιθανότητα να εκδιώξουν τον Σουνάκ από την πρωθυπουργία πριν από τις επόμενες εκλογές -όποτε αυτές τελικά γίνουν, με τυπικά τελική ημερομηνία τις αρχές του 2025- αναμένεται να κάνουν ακόμη πιο δύσκολη τη θέση του, ενόσω βάλλεται για την πολιτική του από την αντιπολίτευση και από τη βρετανική κοινωνία.
Αρκετοί στο κυβερνητικό στρατόπεδο ήδη θέτουν θέμα νομιμοποίησης της εντολής του Σούνακ, ο οποίος δεν εξελέγη από τους Βρετανούς ψηφοφόρους, αλλά ούτε με νέες εσωκομματικές εκλογές.
Όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα τον περασμένο Οκτώβριο, κατέληξε να είναι ο μοναδικός υποψήφιος για την αντικατάσταση της Τρας, την οποία είχαν διορίσει στην Ντάουνινγκ Στριτ μόλις ενάμιση μήνα νωρίτερα, με την ψήφο τους, 81.326 μέλη των Τόρις, ενόσω ο πληθυσμός του Ηνωμένου Βασιλείου ξεπερνά τα 67 εκατομμύρια.
«Η φύση και ο χρόνος παρέμβασης της Τρας σημαίνει ότι η γυναίκα που κάποτε ονομαζόταν “ανθρώπινη χειροβομβίδα” προκαλεί άλλη μια φορά ζημιά στην κυβέρνηση και στο κόμμα της», σχολιάζει η βρετανική εφημερίδα i.
Και όχι μόνο, κατά τον Μάικλ Σάντερς, πρώην μέλος της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας, νυν ανώτερο σύμβουλο στην Oxford Economics.
Όπως επισημαίνει στο δίκτυο CNBC, η αναζωπύρωση της συζήτησης στο Συντηρητικό Κόμμα για τη φορολογική πολιτική, μετά την απόρριψη της ατζέντας Τρας από τις αγορές, θα μπορούσε να διαβρώσει την εμπιστοσύνη των υποψήφιων επενδυτών ως προς τη δέσμευση του νυν κυβερνώντος κόμματος για οικονομική σταθερότητα.
Στόχος, που ούτως ή άλλως ακόμη εκκρεμεί…
