Μεγάλη δεσποτική γιορτή της Χριστιανοσύνης σήμερα, η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, με την οποία τιμάται η διπλή ανεύρεση του Σταυρού πάνω στον οποίο μαρτύρησε ο Ιησούς Χριστός.
Στις εκκλησίες μοιράζονται στους πιστούς κλώνοι βασιλικού επειδή ο Τίμιος Σταυρός βρέθηκε εκεί όπου είχε φυτρώσει το αρωματικό φυτό
Σύμφωνα με τους Άγιους Πατέρες της Εκκλησίας μας, «η Εορτή της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού είναι Ισότιμη με την Μεγάλη Παρασκευή», αφού και τις δύο αυτές ημέρες τιμούμε εξίσου τα Πάθη και την Σταύρωση του Κυρίου.
Ο λόγος που νηστεύουμε αυστηρά – ακόμα και το λάδι – στις 14 Σεπτεμβρίου είναι επειδή ο Σταυρός είναι Ανάμνηση του Πάθους του Χριστού, όπως ακριβώς την Μεγάλη Παρασκευή, εκτός εάν η ημερομηνία αυτή πέσει Σάββατο (όπως συμβαίνει φέτος) ή Κυριακή, οπότε τρώμε και το λάδι.
Όπως κάθε άνθρωπος που κάνει την ανακομιδή (εκταφή) των λειψάνων ενός συγγενή του λυπάται ενθυμούμενος το πρόσωπο αυτό, έτσι και οι Χριστιανοί βλέποντας τον Σταυρό και αναλογιζόμενοι ότι ο Χριστός σταυρώθηκε για όλους τους αμαρτωλούς και «ως Άνθρωπος Έπαθε», ταπεινώνονται και δείχνουν συντριβή καρδιάς νηστεύοντες.
Στις εκκλησίες ψάλλεται, μεταξύ άλλων, το πασίγνωστο απολυτίκιο «Σώσον Κύριε τον λαόν σου…» και στους πιστούς μοιράζονται κλώνοι βασιλικού, εκκλησιαστική συνήθεια που πηγάζει από την παράδοση ότι στο μέρος όπου βρέθηκε ο Τίμιος Σταυρός είχε φυτρώσει το αρωματικό αυτό φυτό.
Η ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού
Σύμφωνα με την παράδοση, το 326 μ.Χ. η Αγία Ελένη μετέβη στην Ιερουσαλήμ για να προσκυνήσει τους Αγίους Τόπους και να ευχαριστήσει τον Θεό για τους θριάμβους του γιου της, Μεγάλου Κωνσταντίνου.
Ο Μέγας Κωνσταντίνος, που η Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο και Ισαπόστολο, είχε κληθεί να αντιμετωπίσει τον υπέρτερο στρατό του Μαξεντίου, ο οποίος ήταν σφοδρός πολέμιος του Χριστιανισμού. Ο Άγιος Κωνσταντίνος είδε στον Ουρανό το γνωστό όραμα με τη φράση «Εν τούτω νίκα», δηλαδή «με αυτό θα νικήσεις», έτσι σχημάτισε έναν σταυρό με δύο κοντάρια, την πρώτη χριστιανική σημαία (λάβαρο), όρμησε στη μάχη και νίκησε τους εχθρούς του.
Η Αγία Ελένη διακατεχόμενη από θείο ζήλο, άρχισε τις έρευνες στους Αγίους Τόπους για την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού. Επάνω στον Γολγοθά υπήρχε ειδωλολατρικός ναός της θεάς Αφροδίτης, τον οποίο γκρέμισε και άρχισε τις ανασκαφές. Κάποια ημέρα, καθώς η Αγία Ελένη βάδιζε μέσα σ’ ένα χωράφι, πάτησε ένα χορτάρι και αμέσως μια γλυκιά μυρωδιά γέμισε τον αέρα.
Αμέσως ζήτησε από τους εργάτες να σκάψουν στο σημείο. Ύστερα από επίπονες ανασκαφές βρέθηκαν τρεις σταυροί, του Κυρίου και των δύο ληστών. Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας μας, ο επίσκοπος Ιεροσολύμων Μακάριος, αφού έκανε δέηση, άγγιξε στους σταυρούς το σώμα μιας ευσεβέστατης κυρίας που είχε πεθάνει. Όταν ήλθε η σειρά και άγγιξε τον τρίτο σταυρό, που ήταν πραγματικά του Κυρίου, η γυναίκα αμέσως αναστήθηκε.
Την ημέρα, λοιπόν, του εορτασμού της Υψώσεως του Σταυρού οι ιερείς μοιράζουν βασιλικό στους πιστούς, για να υπενθυμίσουν στους πιστούς τον τρόπο και το σημείο που βρέθηκε ο Σταυρός που μαρτύρησε ο Χριστός.
Η είδηση διαδόθηκε σαν αστραπή σε όλα τα μέρη της Ιερουσαλήμ. Πλήθη πιστών άρχισαν να συρρέουν για να αγγίξουν το τίμιο ξύλο. Επειδή, όμως, συνέβησαν πολλά δυστυχήματα από το συνωστισμό, ύψωσαν τον Τίμιο Σταυρό μέσα στο ναό σε μέρος υψηλό, για να μπορέσουν να τον δουν και να τον προσκυνήσουν όλοι.
Αυτή, λοιπόν, την ύψωση καθιέρωσαν οι άγιοι Πατέρες να γιορτάζουμε στις 14 Σεπτεμβρίου, για να μπορέσουμε κι εμείς να υψώσουμε μέσα στις ψυχές μας το Σταυρό του Κυρίου μας, που αποτελείτο κατ’ εξοχήν «όπλον κατά του διαβόλου».
