Η Χάγη και συγκεκριμένα το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) που έχει την έδρα του στην Ολλανδική πόλη, προκαλεί εκνευρισμό και πολύ περισσότερο ανησυχία στην κυβέρνηση του Ισραήλ λόγω του εντάλματος σύλληψης που εξέδωσε για εγκλήματα πολέμου, εναντίον του πρωθυπουργού της χώρας Μπενιαμίν Νετανιάχου και του υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ.
Τι είδους δικαστικές διώξεις όμως μπορεί να δρομολογήσει ένα τέτοιο ένταλμα σύλληψης και πότε εκδίδεται;
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο είναι ένα μόνιμο παγκόσμιο δικαστήριο που έχει την εξουσία να διώκει άτομα και ηγέτες για γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Η πρώτη περίπτωση είναι ότι διατάσσει τη σύλληψη και δίωξη εναντίον μεμονωμένων ανθρώπων, σε βάρος των οποίων υπάρχει η υποψία ότι διέπραξαν κατά την άσκηση της εξουσίας τους ένα από τέσσερα βασικά εγκλήματα: γενοκτονία, σοβαρά εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ή επιθετικό πόλεμο.
το ΔΠΔ μπορεί να αναλάβει δράση μόνο εάν τα κράτη δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να ασκήσουν δίωξη σε εθνικό επίπεδο για τα προαναφερθέντα εγκλήματα.
Στην περίπτωση δε του Ισραήλ, θεωρείται απίθανο τα ισραηλινά δικαστήρια να κινήσουν ποινικές διαδικασίες κατά του αρχηγού της κυβέρνησης, των υπουργών του ή της ηγεσίας του στρατού, όχι μόνο λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Μια άλλη προϋπόθεση είναι, ότι είτε το κράτος καταγωγής του φερόμενου ως δράστη πρέπει να αναγνωρίζει το ΔΠΔ – και το Ισραήλ δεν το αναγνωρίζει – είτε η χώρα, στην οποία διαπράχθηκαν τα φερόμενα ως εγκλήματα.
Αυτό θα μπορούσε να παίξει ρόλο, γιατί τα Παλαιστινιακά Εδάφη έχουν προσχωρήσει στη συνθήκη του ΔΠΔ.
Εκτός από το Ισραήλ ούτε οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, σχεδόν όλα τα αραβικά κράτη και το Ιράν δεν αναγνωρίζουν τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Θα έχει πράγματι συνέπειες ο ισραηλινός πρωθυπουργός;
Το ένταλμα σύλληψης δεν είναι απόφαση, αλλά ένδειξη ότι το ΔΠΔ λαμβάνει αρκετά σοβαρά υπόψη του, τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται εναντίον ενός υπόπτου ώστε να τους διερευνήσει.
Σύμφωνα με τον ιστότοπό του, το ΔΠΔ εκδίδει ένταλμα σύλληψης μόνο εάν οι δικαστές κρίνουν απαραίτητο ότι πρέπει να εμφανιστεί ο ενδιαφερόμενος για να δικαστεί.
Αυτό συμβαίνει, επειδή είναι απαραίτητο για τις διαδικασίες του ΔΠΔ.
Άλλοι λόγοι μπορεί να είναι ότι οι δικαστές φοβούνται ότι ο κατηγορούμενος θα μπορούσε να παρεμποδίσει τη διαδικασία ή να διαπράξει κι άλλα αδικήματα. Αλλά επειδή το ΔΠΔ δεν διαθέτει δική του αστυνομική δύναμη που θα μπορούσε να συλλάβει τους υπόπτους, είναι πολύ απίθανο τα μέλη της ισραηλινής κυβέρνησης να δικαστούν στη Χάγη στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Παρόλα αυτά, ένα ένταλμα σύλληψης θα περιόριζε σημαντικά την ελευθερία μετακίνησης του Νετανιάχου και των υπουργών του διεθνώς, σε περίπτωση που επίσης καταζητούνται.
Αυτό συμβαίνει επειδή και οι 124 εταίροι της Συνθήκης του ΔΠΔ είναι υποχρεωμένοι να συλλαμβάνουν καταζητούμενους στο έδαφός τους και να τους παραδίδουν στο Δικαστήριο.
Αυτός είναι εξάλλου και ο λόγος που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν συμμετέχει σε διεθνείς συναντήσεις από τότε που το Δικαστήριο εξέδωσε ένταλμα σύλληψής του για την απαγωγή παιδιών από την Ουκρανία στη Ρωσία, αλλά ταξιδεύει σε χώρες που δεν αναγνωρίζουν τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ.
Οι έρευνες του ΔΠΔ δεν θα πρέπει να συγχέονται με τις κατηγορίες για γενοκτονία που έχουν διατυπώσει ορισμένα κράτη εναντίον του Κράτους του Ισραήλ.
Υπάρχει η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο (ΔΔ) μεταξύ άλλων της Νότιας Αφρικής για τους πολλούς νεκρούς πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας.
Το ΔΔ εδρεύει επίσης στη Χάγη, αλλά δεν ερευνά σε βάρος ατόμων και δεν εκδίδει εντάλματα σύλληψης.
Έχει αποκλειστική δικαιοδοσία επί των διαφορών μεταξύ κρατών.
Τέλη Ιανουαρίου το Διεθνές Δικαστήριο αναγνώρισε τον «κίνδυνο γενοκτονίας στη Λωρίδα της Γάζας». Ωστόσο, η επείγουσα αίτηση της Νότιας Αφρικής για την παύση όλων των εχθροπραξιών από το Ισραήλ δεν έγινε δεκτή.
Μετά από αυτή την αρχική απόφαση, η νομική διαδικασία για την ύπαρξη γενοκτονίας στο ΔΔ, είναι πλέον πιθανό να συνεχιστεί για μήνες ή και χρόνια.
Άλλες υποθέσεις που απασχόλησαν το ΔΠΔ
Για την ιστορία, η πρώτη ετυμηγορία του δικαστηρίου, τον Μάρτιο του 2012, ήταν κατά του Τόμας Λουμπάνγκα, αρχηγού μιας πολιτοφυλακής στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, ο οποίος καταδικάστηκε για εγκλήματα πολέμου σχετικά με τη στρατολόγηση και στράτευση παιδιών στην πενταετή εμφυλιακή σύγκρουση της χώρας και καταδικάστηκε σε 14 χρόνια κάθειρξη.
Το πιο προβεβλημένο πρόσωπο που έχει προσαχθεί στο ΔΠΔ είναι ο πρώην πρόεδρος της Ακτής Ελεφαντοστού, Λοράν Γκμπαγκμπό, ο οποίος κατηγορήθηκε το 2011 για δολοφονία, βιασμό και άλλες μορφές σεξουαλικής βίας, διώξεις και «άλλες απάνθρωπες πράξεις».
Άλλες αξιοσημείωτες υποθέσεις περιλαμβάνουν κατηγορίες για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας κατά του προέδρου της Κένυας, Ουχούρου Κενυάτα, ο οποίος παραπέμφθηκε το 2011 σε σχέση με τη μετεκλογική εθνοτική βία του 2007-08, κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους 1.200 άνθρωποι. Το ΔΠΔ απέσυρε τις κατηγορίες κατά του Κενυάτα τον Δεκέμβριο του 2014.
Μεταξύ αυτών που καταζητούνται από το ΔΠΔ είναι ηγέτες του επαναστατικού κινήματος της Ουγκάντα, του Στρατού Αντίστασης του Κυρίου (LRA), ο οποίος δραστηριοποιείται στη βόρεια Ουγκάντα, τη βορειοανατολική ΛΔ Κονγκό και το Νότιο Σουδάν. Ο ηγέτης του, Τζόζεφ Κόνυ, κατηγορείται για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της απαγωγής χιλιάδων παιδιών.
