Η Μόσχα ξεκινάει τον τρίτο χρόνο πολέμου στην Ουκρανία, με έναν άνευ προηγουμένου πακτωλό μετρητών στα κρατικά ταμεία. Τα εσοδα αυτά τροφοδοτούνται από το ρεκόρ πωλήσεων αργού πετρελαίου ύψους 37 δισ. δολαριων στην Ινδία.
Σύμφωνα με ανάλυση του Κέντρου Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA) που δημοσιεύει αποκλειστικά το CNN, μέρος του αργού που διυλίστηκε στην Ινδία, στη συνέχεια εξήχθη στις Ηνωμένες Πολιτείες ως προϊόντα πετρελαίου με αξία πάνω απο ένα δισεκατομμύριο δολάρια.
Η Ινδία, σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, έχει αυξήσει τις αγορές ρωσικού αργού πάνω από 13 φορές σε σχέση με τα προπολεμικά επίπεδα. Το Νέο Δελχί, όπως επισημαίνει το δημοσίευμα, φαίνεται αναλαμβάνει τον ρόλο να καλύψει το κενό που δημιουργείται στις πωλήσεις του ρωσικού πετρελαίου μετά τις κυρώσεις της Δύσης.
Λέει μάλιστα πως μπορεί οι πωλήσεις ρωσικού αργού στην Ινδία να μην υπόκεινται σε κυρώσεις και να είναι απολύτως νόμιμες, ωστόσο μια εξέταση των ναυτιλιακών διαδρομών από ειδικούς υποδηλώνει ότι αυτός ο τεράστιος όγκος αποστολών μπορεί να περιλαμβάνει τον λεγόμενο «σκιώδη στόλο» δεξαμενόπλοιων αργού που δημιουργήθηκε από τη Μόσχα για να προσπαθήσει να συγκαλύψει με ποιους και πώς συναλλάσσεται το Κρεμλίνο.
Ο «σκιώδης στόλος»
Το CNN αναφέρει μάλιστα πως έκανε αυτοψία στο πιθανό μέρος όπου φέρεται ως κομβικό σημείο αυτή της εμπορικής διαδρομής, το οποίο βρίσκεται ανοιχτά του λιμένα του Γυθείου στον Λακωνικό Κόλπο.
Συγκεκριμένα, δύο πετρελαιοφόρα – το ένα μεγαλύτερο το άλλο μικρότερο – τοποθετήθηκαν το ένα δίπλα στο άλλο για μεταφόρτωση πετρελαίου από πλοίο σε πλοίο, με απώτερο στόχο να συγκαλύψουν την προέλευση και τον τελικό προορισμό του.
Τα συγκεκριμένα τάνκερ ξεκίνησαν από τη Ρωσία πριν από αρκετές εβδομάδες. Το ένα ανήκει σε εταιρεία με έδρα την Ινδία που κατηγορείται για συμμετοχή σε παραβιάσεις των κυρώσεων και το άλλο σε άτομο που υπόκειτο σε ξεχωριστές κυρώσεις από τις ΗΠΑ, σύμφωνα με την εταιρεία παρακολούθησης της ναυτιλίας Pole Star Global.
«Οι μεταφορτώσεις γίνονται (μερικές φορές) νόμιμα, αλλά χρησιμοποιούνται επίσης ως παράνομη τακτική για την αποφυγή κυρώσεων», δήλωσε ο Ντέιβιντ Τανενμπάουμ στην Pole Star Global.
Δεκάδες παρόμοιες μεταμορτώσεις πραγματοποιούνται κάθε εβδομάδα στον Λακωνικό Κόλπο της Ελλάδας, ένα βολικό σημείο κατά τη διαδρομή προς τη διώρυγα του Σουέζ και τις ασιατικές αγορές, λένε οι αναλυτές.
Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών παρουσίασε πρόσφατα ένα νέο πακέτο κυρώσεων κατά πλοίων και εταιρειών για τις οποίες υπήρχαν υποψίες ότι βοηθούσαν στη διακίνηση ρωσικού αργού κατά παράβαση των αμερικανικών κυρώσεων.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ηγήθηκαν ενός συνασπισμού χωρών στα τέλη του 2022 που συμφώνησαν σε ένα «ανώτατο όριο τιμών», αναλαμβάνοντας τη δέσμευση να μην αγοράζουν ρωσικό αργό πάνω από 60 δολάρια το βαρέλι.
Τα εν λόγω έθνη απαγόρευσαν επίσης στις ναυτιλιακές και ασφαλιστικές εταιρείες τους – βασικούς παράγοντες της παγκόσμιας ναυτιλίας – να διευκολύνουν το εμπόριο ρωσικού αργού πάνω από αυτή την τιμή.
«Το ανώτατο όριο τιμών ήταν το πραγματικό έναυσμα για τη δημιουργία του σκιώδους στόλου», δήλωσε ο Βίκτορ Κατονα, επικεφαλής της ανάλυσης αργού πετρελαίου στην εταιρεία εμπορικών ερευνών Kpler.
«Όσο μακρύτερες είναι οι αλυσίδες εφοδιασμού, τόσο πιο δύσκολο είναι να διαχωρίσεις τις μεταφορές από πλοίο σε πλοίο, τόσο πιο δύσκολο θα γινόταν… να προσδιοριστεί το πραγματικό κόστος ενός ρωσικού βαρελιού».
Πάνω απο 200 ταξίδια στο Λακωνικό κόλπο
Ορισμένες εμπορικές συναλλαγές πετρελαίου μεταξύ Ρωσίας και Ινδίας είναι ανοικτές και άμεσες. Η Windward, εταιρεία ναυτιλιακής τεχνητής νοημοσύνης ανέλυσε τις παγκόσμιες ναυτιλιακές κινήσεις για το CNN και εντόπισε 588 απευθείας ταξίδια πετρελαιοφόρων από τη Ρωσία προς την Ινδία πέρυσι.
Όμως, ορισμένες μεταφoρτώσεις μεταξύ των δύο χωρών είναι πιο περίπλοκες, όπως εντόπισε το CNN στα ανοικτά των ελληνικών ακτών. Η Pole Star Global εξέτασε την ίδια διαδρομή και διαπίστωσε πάνω από 200 ταξίδια πέρυσι από πλοία που προέρχονται από τη Ρωσία, τα οποία πραγματοποίησαν στον Λακωνικό Κόλπο σε άλλο πλοίο, το οποίο συνέχισε για την Ινδία.
Ο Ντ. Τανενμπάουμ της Pole Star Global δήλωσε ότι η εταιρεία «υποψιάζεται» ότι το πρωταρχικό κίνητρο για αυτές τις μεταφορές ήταν η αποφυγή των κυρώσεων, καθώς «σχεδόν όλα αυτά τα πλοία» είχαν σύνδεση με τις ΗΠΑ ή την Ευρωπαϊκή Ένωση και θα υπάγονταν στο ανώτατο όριο τιμών.
«Αυτός ο κόλπος είναι κλειστός. Είναι έξω από το δρόμο. Και έτσι μπορούν κατά κάποιο τρόπο να κάνουν αυτή τη δραστηριότητα ψευδο-ανώνυμα».
Ο Ami Daniel, διευθύνων σύμβουλος της Windward, έκανε παρόμοια εκτίμηση: «Αυτό είναι μέρος μιας ρωσικής μεθοδικής, συστημικής προσπάθειας να γίνουν τα πάντα πολύ πιο περίπλοκα».
Περιέγραψε το κίνητρο για τη Ρωσία και τους εμπόρους πετρελαίου να παρακάμψουν τις κυρώσεις ως «γιγαντιαίο», λέγοντας χαρτακτηριστικά:
«Χρειαζόταν πραγματικά ένας λόγος για να μεταφέρετε 60 και πλέον εκατομμύρια βαρέλια στη μέση του ωκεανού και να τα εξάγετε στην Ινδία, επειδή είναι πολύ πιο εύκολο να μην το κάνετε αυτό – να πλεύσετε απευθείας».
Εκτιμήσεις για 1.800 πλοία
Ο σκιώδης στόλος επέτρεψε στη Ρωσία να δημιουργήσει μια παράλληλη ναυτιλιακή δομή που μπορεί να αντέξει τις μεταβαλλόμενες τακτικές και τις δυτικές κυρώσεις, με εκατοντάδες δεξαμενόπλοια αδιαφανούς ιδιοκτησίας, που χρησιμοποιούν πολύπλοκες διαδρομές.
Η Windward εκτιμά ότι ο στόλος αυτός αυξήθηκε σε 1.800 πλοία πέρυσι.
Ο καθαρός αντίκτυπος των αγορών αργού της Ινδίας ήταν να αποδυναμωθεί η πίεση που αισθάνεται ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν από τις κυρώσεις για το πετρέλαιο.
Τα ομοσπονδιακά έσοδα της Ρωσίας εκτινάχθηκαν σε ρεκόρ 320 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2023 και πρόκειται να αυξηθούν ακόμη περισσότερο. Περίπου το ένα τρίτο των χρημάτων δαπανήθηκε για τον πόλεμο στην Ουκρανία πέρυσι, σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, και ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό πρόκειται να χρηματοδοτήσει τη σύγκρουση το 2024.
Τα κεφάλαια που έχει στη διάθεσή του το Κρεμλίνο φέρνουν τη Μόσχα σε καλύτερη θέση για τη διατήρηση ενός μακροχρόνιου πολέμου από ό,τι το Κίεβο, το οποίο αγωνίζεται να διατηρήσει, την απελπιστικά αναγκαία, ροή δυτικών μετρητών.
Σύμφωνα με ανάλυση δημόσιων στοιχείων του ρωσικού υπουργείου Οικονομικών από τον οικονομολόγο του RAND Χάουαρντ Σάτζ, τα ρωσικά ομοσπονδιακά έσοδα και οι δαπάνες βρίσκονταν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα το 2023.
Ωστόσο, η Μόσχα εξακολουθεί να μην ισοσκελίζει τον ισολογισμό. Μια ένδειξη του τεράστιου κόστους του πολέμου, αλλά και του πλήγματος στα έσοδα από το πετρέλαιο λόγω των κυρώσεων.
«Παρά το άλμα στα έσοδα, το έλλειμμα του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού ήταν στο τρίτο υψηλότερο… μεγαλύτερο μόνο το 2022 και το 2020», είπε. «Ο φόρος στην εγχώρια παραγωγή και στις εισαγωγές είναι τόσο υψηλός όσο και αποτελεσματικός, πράγμα που σημαίνει ότι φορολογούν τον ίδιο τους τον πληθυσμό για να πληρώσουν για αυτόν τον πόλεμο», είπε.
Ενα ταγκό που χρειάζεται.. δύο
Η Ινδία έχει δικαιολογήσει τις αγορές της από τη Ρωσία ως μέσο διατήρησης των παγκόσμιων τιμών σε χαμηλότερα επίπεδα, καθώς δεν ανταγωνίζεται τα δυτικά κράτη για το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής.
Ο υπουργός Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου της Ινδίας Hardeep Singh Puri δήλωσε στο CNBC την περασμένη εβδομάδα: «Εάν αρχίσουμε να αγοράζουμε περισσότερο από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής, η τιμή του πετρελαίου δεν θα είναι στα 75 ή 76 δολάρια. Θα είναι στα 150 δολάρια».
Ο σύνθετος ρόλος της Ινδίας στο παγκόσμιο εμπόριο πετρελαίου αντικατοπτρίζεται επίσης στην τύχη των πετρελαιοειδών προϊόντων στα οποία μετατρέπεται το ρωσικό αργό.
Μέρος του αργού διυλίζεται σε προϊόντα πετρελαίου σε διυλιστήρια στη δυτική ακτή της Ινδίας και στη συνέχεια εξάγεται στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες που έχουν υπογράψει κυρώσεις για το ρωσικό πετρέλαιο. Τα προϊόντα που διυλίζονται εκτός της Ρωσίας δεν καλύπτονται από τις κυρώσεις, μια παράλειψη που οι επικριτές αποκαλούν «παραθυράκι διυλιστηρίου».
Η ανάλυση της CREA εκτιμά ότι οι ΗΠΑ ήταν ο μεγαλύτερος αγοραστής διυλισμένων προϊόντων από την Ινδία που παρασκευάστηκαν από ρωσικό αργό πέρυσι, αξίας 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ των αρχών Δεκεμβρίου 2022, όταν εισήχθη το ανώτατο όριο τιμών, και του τέλους του 2023.
Οι εκτιμήσεις του οργανισμού βασίζονται σε δημόσια διαθέσιμα ναυτιλιακά και ενεργειακά δεδομένα.
Ενα ινδικό διυλιστήριο με …Ρώσους μετόχους
Η αξία αυτών των εξαγωγών πετρελαιοειδών αυξάνεται σημαντικά όταν συμπεριληφθούν οι σύμμαχοι των ΗΠΑ που επιβάλλουν επίσης κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Η CREA εκτίμησε ότι το 2023 αυτά τα κράτη θα εισάγουν προϊόντα πετρελαίου που παράγονται από ρωσικό αργό αξίας 9,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δηλαδή 44% αύξηση σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Η Μόσχα έχει βρει μέσα για να πλουτίσει και από αυτή τη διαδικασία διύλισης και εξαγωγής. Ένα από τα ινδικά διυλιστήρια και λιμάνια που δέχονται ρωσικό αργό βρίσκεται στο Vadinar και διοικείται από μια εταιρεία με την ονομασία Nayara Energy, η οποία ανήκει κατά 49,1% στον ρωσικό κρατικό πετρελαϊκό κολοσσό Rosneft.
Η CREA εκτίμησε ότι οι ΗΠΑ εισήγαγαν προϊόντα πετρελαίου αξίας 63 εκατομμυρίων δολαρίων που διυλίστηκαν στο Vadinar το 2023 και ότι περίπου το ήμισυ του αργού που χρησιμοποιήθηκε στο εργοστάσιο ήταν ρωσικό. Όλα αυτά είναι απολύτως αδιαμφισβήτητα.
Αλλά η έκθεση της οργάνωσης πρόσθεσε ότι οι εξαγωγές από το Vadinar «οδηγούν σε σημαντικά φορολογικά έσοδα για το Κρεμλίνο με τη μορφή της φορολόγησης του εξαγόμενου ρωσικού αργού πετρελαίου», αλλά και μέσω των κερδών που αποκομίζει η Rosneft από τη διύλιση και τη μεταπώληση στους δυτικούς αντιπάλους της Μόσχας.
Πηγή: ΟΤ
