Μπορεί Μπενιαμίν Νετανιάχου και Ταγίπ Ερντογάν να έχουν ανταλλάξει σκληρές κουβέντες το τελευταίο 7μηνο, αλλά ελάχιστοι θα περίμεναν ότι θα έπεφταν τίτλοι τέλους σε 75 χρόνια εμπορικών σχέσεων.
Την Μεγάλη Πέμπτη 2 Μαΐου η Τουρκία ανακοίνωσε ότι αναστέλλει όλες τις εμπορικές συναλλαγές με το Ισραήλ, λόγω της επίθεσής του στη Γάζα, επικαλούμενη την «επιδεινούμενη ανθρωπιστική τραγωδία» στη Λωρίδα της Γάζας.
Παρά την κακή κατάσταση των διμερών σχέσεων τα τελευταία 15 χρόνια, κυρίως για το Παλαιστινιακό ζήτημα, οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ είχαν μείνει ανέγγιχτες, καθώς και οι δύο πλευρές είχαν πολλά να χάσουν με τη μείωση της ροής εισαγωγών και εξαγωγών.
Η απόφαση του Τούρκου προέδρου σίγουρα αφήνει έκπληκτους πολλούς ειδικούς, καθώς έρχεται σε μια περίοδο εξαιρετικά δύσκολη για την τουρκική οικονομία. Πράγματι, ρίχνοντας κανείς μια ματιά στα νούμερα της τουρκικής οικονομίας, ο «ακρωτηριασμός» εν μια νυκτί ενός εμπορίου ύψους 7 δισ. δολ. είναι εφιαλτικός για τον κρατικό κορβανά.
Μετά από χρόνια οικονομικής κακοδιαχείρισης που έχει τις ρίζες της στην άρνηση του Ερντογάν να αυξήσει τα επιτόκια για να περιορίσει τον πληθωρισμό, η οικονομία της Τουρκίας πλήττεται από έναν ετήσιο πληθωρισμό ύψους 69,80% τον Απρίλιο, ενώ σημειώνεται ότι την ίδια περίοδο πέρυσι βρισκόταν στο 43,68%.
Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό τους τελευταίους 16 μήνες, λόγω των αυξήσεων των τιμών στην εκπαίδευση, τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία και τις μεταφορές, σύμφωνα με στοιχεία της Τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας, TurkStat. Οι μηνιαίες τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν κατά 3,18% από τον περασμένο μήνα.
Η τουρκική λίρα υποχώρησε ελαφρά έναντι του δολαρίου ΗΠΑ μετά την αποκάλυψη των νέων μεγεθών, κυμαινόμενη στις 32,38 έναντι του δολαρίου. Εν τω μεταξύ, ο ετήσιος πληθωρισμός των τιμών παραγωγού διαμορφώθηκε στο 55,66%, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν επίσης τη Μεγάλη Παρασκευή.
Η σημασία των τουρκικο-ισραηλινών σχέσεων
Όπως αναφέρει το Reuters, η Τουρκία έχει περισσότερα να χάσει από την απόφαση αυτή λαμβάνοντας υπόψιν ότι το 2022, η Άγκυρα εξήγαγε αγαθά αξίας 7 δισ. δολ. στο Ισραήλ, ενώ εισήγαγε προϊόντα 2,3 δισ. δολ.
Η Συνέλευση των Τούρκων Εξαγωγέων δήλωσε ότι η χώρα θα πρέπει να περιορίσει τους στόχους εξαγωγών στο τέλος του έτους στα 260 δισ. δολ. από 267 δισ. δολ., εκτός εάν ξαναρχίσει το εμπόριο με το Ισραήλ σε μερικούς μήνες.
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, οι τουρκικές εξαγωγές στο Ισραήλ αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 12,5%, με πρώτα τα μέταλλα που χρησιμοποιούνται για τεράστια οικοδομικά έργα σε πόλεις του Ισραήλ. Οι κορυφαίες τουρκικές εξαγωγές στο Ισραήλ είναι ο χάλυβας, τα οχήματα, τα πλαστικά, οι ηλεκτρικές συσκευές και τα μηχανήματα, ενώ στις εισαγωγές κυριαρχούν τα καύσιμα στα 634 εκατ. δολ. πέρυσι.
Ήδη μέχρι τον Απρίλιο, οι εξαγωγές προς το Ισραήλ μειώθηκαν κατά 24% σε σύγκριση με το 2023. Τον περασμένο μήνα, η Τουρκία περιόρισε τις εξαγωγές χάλυβα, λιπασμάτων και καυσίμων αεροσκαφών μεταξύ 54 κατηγοριών προϊόντων λόγω, της άρνησης του Ισραήλ να επιτρέψει στην Άγκυρα να συμμετάσχει σε επιχειρήσεις αεροπορικής ρίψης βοήθειας στη Γάζα.
Πλέον με τη νέα απαγόρευση καλύπτεται όλο το υπόλοιπο εμπόριο, που ανέρχεται σε 5,4 δισ. δολ. σε τουρκικές εξαγωγές -ή σχεδόν το 6% του συνόλου των εισαγωγών του Ισραήλ- και 1,6 δισ. δολ. σε εισαγωγές στην Τουρκία πέρυσι.
Τέσσερις Τούρκοι εξαγωγείς είπαν στο Reuters ότι η κίνηση τους τύφλωσε και άφησε εκείνους με σταθερές παραγγελίες που αναζητούσαν τρόπους αποστολής αγαθών στο Ισραήλ μέσω τρίτων χωρών.
Ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Ισραήλ Κατς είπε ότι το μπλοκάρισμα των λιμανιών για ισραηλινές εισαγωγές και εξαγωγές αγνοεί τις εμπορικές συμφωνίες, προσθέτοντας στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X ότι το Ισραήλ θα εργαστεί προς εναλλακτικές λύσεις για το εμπόριο με την Τουρκία.
Όσον αφορά τις συνέπειες για το Ισραήλ, σύμφωνα με την τράπεζα Wall Street JPMorgan η διακοπή ενδέχεται να αυξήσει οριακά τις πιέσεις στις τιμές των αγαθών στο Ισραήλ βραχυπρόθεσμα.
Τι κρύβεται πίσω από την απόφαση του Ερντογάν
Πάντως ο Τούρκος υπουργός Εμπορίου Ομέρ Μπολάτ είπε ότι η Τουρκία βρίσκεται σε συνομιλίες με τους «αδερφούς Παλαιστίνιους για εναλλακτικές ρυθμίσεις ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα επηρεαστούν από αυτή την απόφαση».
Όπως αναφέρει το Al-Monitor Ezgi Akin, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει δεχτεί αυξανόμενη εσωτερική πίεση να απαντήσει πιο δυναμικά στον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα.
Μπορεί ο Ερντογάν να χρησιμοποίησε σκληρή γλώσσα εναντίον των Ισραηλινών αποκαλώντας τον Νετανιάχου Χίτλερ και την Χαμάς απελευθερωτική οργάνωση, ωστόσο το κόμμα του υπέστη μεγάλη ήττα στις περιφερειακές εκλογές του Μάρτη, με ορισμένα από τα προπύργια του να αλώνονται από το ισλαμιστικό Νέο Κόμμα Πρόνοιας (YRP) του Φατίχ Ερμπακάν, το οποίο ζητούσε τον τερματισμό των εμπορικών δεσμών με το Ισραήλ.
Ο καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μαρμαρά Μελτέμ Σαριμπεϋογλου Σκαλάρ, είπε ότι η κίνηση είναι πιθανότατα ένα νομικό αντίμετρο από την Τουρκία κατά των ισραηλινών παραβιάσεων των καθολικά αποδεκτών κανόνων του ανθρωπιστικού δικαίου στη Γάζα.
Δεχόμενες λοιπόν εσωτερικές πολιτικές πιέσεις ο Ερντογάν δήλωσε μετά την προσευχή της Παρασκευής ότι η Τουρκία δεν μπορούσε να μείνει αδρανής μπροστά στον «ισραηλινό βομβαρδισμό ανυπεράσπιστων Παλαιστινίων».
Η κατάσταση στη Γάζα δεν είναι ο μόνος ή ο κύριος λόγος για την αιμορραγική υποστήριξη του Ερντογάν τους τελευταίους μήνες.
Έχοντας κάνει κακές επιλογές στην οικονομία, ο Ερντογάν ελπίζει ότι μπορεί να αναπληρώσει το χαμένο έδαφος κάνοντας έκκληση στο ισχυρό φιλοπαλαιστινιακό αίσθημα των συντηρητικών ψηφοφόρων.
Κόβοντας όμως τους εμπορικούς δεσμούς με την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της περιοχής, αναμφίβολα θα προκαλέσει περαιτέρω ζημιά στην ταλαιπωρημένη τουρκική οικονομία.
Αισιόδοξη η Άγκυρα
Ωστόσο, στην Άγκυρα επικρατεί μάλλον φιλοδοξία. Ο Σινάν Ουλγκέν, πρώην Τούρκος διπλωμάτης και διευθυντής του Κέντρου Μελετών Οικονομικής και Εξωτερικής Πολιτικής, είπε ότι η κίνηση υποστηρίζεται ευρέως από τους Τούρκους δεδομένης της «κοινής άποψης ότι η αντίδραση της κυβέρνησης στο Ισραήλ ήταν ανεπαρκής».
Ο Τούρκος υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ δήλωσε ότι η αύξηση του π[ληθωρισμού] από μήνα σε μήνα ήταν «σύμφωνη με τις προσδοκίες».
«Μετά την κορύφωση τον Μάιο, ο πληθωρισμός θα αρχίσει να μειώνεται απότομα σύμφωνα με τις προβλέψεις μας», πρόσθεσε στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X.
Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας διατηρεί τη φιλόδοξη πρόβλεψή της για πληθωρισμό 36% μέχρι το τέλος του έτους.
Τα στοιχεία «σημαδεύουν ελπίδες για καλύτερες τάσεις στο μέλλον», δήλωσε ο Timothy Ash, αναλυτής της BlueBay Asset Management, στο X, προσθέτοντας ότι η επιστροφή της Τουρκίας στην «ορθοδοξία» αρχίζει να δείχνει αποτελέσματα.
Σε μια προσπάθεια να τιθασεύσει τον ιλιγγιώδη πληθωρισμό της χώρας, η τράπεζα εξαπέλυσε μια επιθετική σειρά αυξήσεων των επιτοκίων, αυξάνοντας σταδιακά το επιτόκιο από 8,5% σε 50% από τον περασμένο Ιούνιο.
Σε συνεδρίαση νωρίτερα αυτό το μήνα, η νομισματική επιτροπή της τράπεζας αποφάσισε να διατηρήσει το επιτόκιο σταθερό, στο 50%.
Άραγε θα του βγει ο Ερντογάν τόσο στο οικονομικό όσο και στο πολιτικό εσωτερικό μέτωπο αυτή τη ιστορική απόφαση;
Με πληροφορίες από Al Monitor, Reuters
