Οι τρεις στους δέκα εργοδότες που ελέγχθηκαν φέτος από την Επιθεώρηση Εργασίας, για αμιγώς εργασιακά ζητήματα, βρέθηκαν να παρανομούν. Η παραβίαση του χρόνου απασχόλησης αναδεικνύεται σε ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα στην αγορά εργασίας, προσθέτοντας επιπλέον «κρυφές» υπερωρίες σε ένα εργατικό δυναμικό που ήδη δουλεύει τις περισσότερες ώρες στην Ε.Ε.
Το ποσοστό εργοδοτικής παραβατικότητας, στο σύνολο των ελέγχων, ανέρχεται στο 23%. Σε αυτό το ποσοστό συμπεριλαμβάνονται οι έλεγχοι και των τριών υπηρεσιών της Ανεξάρτητης Αρχής: Επιθεώρηση Εργασιακών Σχέσεων, Υγείας και Ασφάλειας και Ειδικοί Επιθεωρητές.
Αναλυτικά, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που ανακοίνωσε η Επιθεώρηση Εργασίας για το δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2024, στους 65.861 ελέγχους διαπιστώθηκαν 14.457 παραβάσεις, και επιβλήθηκαν πρόστιμα άνω των 40,2 εκατομμυρίων ευρώ.
Ωράριο απασχόλησης
Πάνω από τους μισούς ελέγχους (35.283) διενεργήθηκαν από την Επιθεώρηση Εργασιακών Σχέσεων, η οποία επέβαλε κυρώσεις σε 10.457 επιχειρήσεις, σχεδόν στο 30%. Το ύψος των προστίμων ανήλθε στα 33,2 εκατ. ευρώ.
Η πλειονότητα των κυρώσεων, πάνω από 3.000, αφορά τους πίνακες προσωπικού, που υποκρύπτουν θέματα αδήλωτων υπερωριών. Πάνω από 1.700 παραβάσεις αφορούν την Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας – δηλαδή την καταγραφή του ωραρίου απασχόλησης – ενώ σχεδόν 1.100 παραβάσεις αφορούν αδήλωτη εργασία.
Υψηλά είναι και τα ποσοστά των παραβάσεων που αφορούν μη καταβολή δεδουλευμένων, επιδομάτων, δώρων εορτών κ.λπ., την υπέρβαση χρόνου εργασίας, τις αργίες και την εβδομαδιαία ανάπαυση των εργαζομένων.
Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας
Επιδείνωση σε σχέση με πέρυσι παρατηρείται στις παραβάσεις σχετικά με την Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας.
Συγκεκριμένα, ενώ σε όλο το 2023 εντοπίστηκαν 470 παραβάσεις για την Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας, φέτος ο αριθμός των παραβάσεων έχει ήδη υπερτριπλασιαστεί, πριν τη λήξη του χρόνου.
Τον Οκτώβριο η Επιθεώρηση Εργασίας πραγματοποίησε συνολικά 6.714 ελέγχους, εντοπίζοντας 1.619 παραβάσεις. Από αυτές, οι 177 παραβάσεις (11%) αφορούν τη χρήση του νέου μοντέλου καταγραφής του ωραρίου απασχόλησης, και επιβλήθηκαν πρόστιμα άνω των 0,5 εκατομμυρίων ευρώ (16% του συνόλου των προστίμων).
Υπενθυμίζεται ότι η ψηφιακή κάρτα εργασίας, που μετρά το χρόνο προσέλευσης και αποχώρησης του εργαζομένου από τις εγκαταστάσεις της επιχείρησης, αφορά ήδη υποχρεωτικά πάνω από 750.000 εργαζόμενους, σε τράπεζες, σούπερ μάρκετ, ασφαλιστικές, εταιρίες security, ΔΕΚΟ, βιομηχανία και λιανεμπόριο. Από τον Σεπτέμβριο επεκτάθηκε, αρχικά σε πιλοτική φάση, στους κλάδους του τουρισμού και του επισιτισμού, ενώ ως τον Μάρτιο το 2025 θα έχει τεθεί σε πλήρη εφαρμογή, καλύπτοντας περίπου 1.500.000 εργαζόμενους.
Εργοδοτικά «τρικ»
Ενώ το μέτρο έχει ως σκοπό να προστατεύσει τα δικαιώματα του εργαζομένου, ώστε να αποφεύγονται για παράδειγμα οι αδήλωτες υπερωρίες, ήδη έχει σημειωθεί πλήθος προβλημάτων.
Ένα από τα «τρικ» που χρησιμοποιούν οι εργοδότες, σύμφωνα με καταγγελίες συνδικαλιστών είναι τα λεγόμενα «πλασματικά χτυπήματα κάρτας».
Σύμφωνα με δηλώσεις συνδικαλιστών στο in, μια από τις πιο συχνές παραβάσεις αφορά τους εργαζόμενους που δεν έχουν σταθερό σημείο εργασίας – όπως στα συνεργεία φύλαξης και καθαριότητας. Μια δημοφιλής μέθοδος είναι η δήλωση χρόνου εργασίας μέσω εφαρμογής στο κινητό, η οποία δεν αντιστοιχεί στο πραγματικό ωράριο.
Ο ίδιος θεωρεί ότι «από μόνη της η παρατήρηση του χρόνου έναρξης ή του χρόνου λήξης εργασίας ενός εργαζόμενου, δεν μπορεί να αναχαιτίσει την αδήλωτη και υποδηλωμένη εργασία, η οποία παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα. Αυτό το φανερώνουν και τα αποτελέσματα των ελέγχων, καταρρίπτοντας τα επιχειρήματα της κυβέρνησης για καταπολέμηση της παραβατικότητας στους χώρους εργασίας».
Βία και παρενόχληση στην εργασία
Μέσα στον Οκτώβριο διαπιστώθηκαν 17 περιστατικά βίας και παρενόχλησης στην εργασία και επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους 37.400 ευρώ. Συνολικά το δεκάμηνο του 2024, οι τρεις υπηρεσίες της Επιθεώρησης Εργασίας κατέγραψαν συνολικά 136 υποθέσεις βίας και παρενόχλησης, επιβάλλοντας πρόστιμα ύψους περίπου 314.000 ευρώ. Πρόκειται για λιγότερο από το 1% επί του συνόλου των παραβάσεων και των προστίμων.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα περιστατικά παρενόχλησης και βίας που καταγράφονται από τις αρχές της Επιθεώρησης Εργασίας είναι ένα απειροελάχιστο ποσοστό όσων συμβαίνουν στους εργασιακούς χώρους.
Σύμφωνα με μελέτη που εκπόνησε το Ίδρυμα FES (Friedrich-Ebert-Stiftung) σε συνεργασία με τη ΓΣΕΕ, περισσότεροι από τρεις στους δέκα εργαζόμενους στη χώρα μας έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας, Συγκεκριμένα, από τους 876 συμμετέχοντες και συμμετέχουσες στην έρευνα για την Ελλάδα, το 31,4% δήλωσε ότι έχει υπάρξει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης. Από αυτούς πάνω από το 75% ήταν γυναίκες.
Το 2023, σε περισσότερους από 73.000 ελέγχους, διαπιστώθηκαν μόλις 14 παραβάσεις για θέματα βίας και παρενόχλησης, και επιβλήθηκαν πρόστιμα 31.600 ευρώ – το 1/10 σε σχέση με φέτος.
Πάντως οι παραβάσεις που διαπιστώνονται σε ελέγχους δεν ταυτίζονται με το σύνολο των καταγγελιών. Πέρυσι, σύμφωνα με την Επιθεώρηση Εργασίας, οι καταγγελίες για παρενόχληση και βία στην εργασία άγγιξαν τις 230, ενώ εντός του 2024 έχουν υπερβεί ήδη τις 280. Το 95% αφορά βία, λεκτική, ψυχολογική και ηθική παρενόχληση και το 5% σεξουαλική παρενόχληση.
