Η επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων για να υπογραφούν κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας είναι το βασικό αίτημα της σημερινής Γενικής Απεργίας. Η συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων (85%) θεωρούν ότι οι ΣΣΕ είναι απαραίτητες για να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας τους – όπως είχε αποδείξει πρόσφατη δημοσκόπηση της Αlco για το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.
Στην πραγματικότητα όμως κανένας δεν είναι σε θέση να πει με ακρίβεια πόσοι εργαζόμενοι καλύπτονται ουσιαστικά –όχι δυνητικά– από κλαδικές ΣΣΕ. Αν και θεωρητικά οι κλαδικές ΣΣΕ που παραμένουν σε ισχύ μπορούν να καλύψουν περίπου το 31% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, τα αληθινά ποσοστά είναι σημαντικά χαμηλότερα, πιθανόν πολύ κάτω από 25%, σύμφωνα με εκπροσώπους συνδικάτων.
Μία από τις αιτίες είναι ότι ακόμα και οι ελάχιστες ΣΣΕ που «δεν έχουν ξηλωθεί» από τους μνημονιακούς νόμους, δεν είναι δεσμευτικές για το σύνολο των εργοδοτών, παρά για όσους είναι μέλη των αντίστοιχων εργοδοτικών ενώσεων.
Το νομοσχέδιο για τον κατώτατο
Η ευρωπαϊκή οδηγία για τους επαρκείς κατώτατους μισθούς, ορίζει ότι το ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων από ΣΣΕ πρέπει να αυξηθεί τουλάχιστον στο 80%. Αυτό το στόχο υποτίθεται ότι εξυπηρετεί το σχετικό νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας που βρίσκεται σε διαβούλευση μέχρι 21 Νοεμβρίου. (Ενσωμάτωση της Οδηγίας (Ε.Ε.) 2022/2041 Οκτωβρίου 2022 για επαρκείς κατώτατους μισθούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση)
Μια πιο προσεχτική ματιά δείχνει ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένη δέσμευση για την αύξηση του ποσοστού ΣΣΕ. Στο άρθρο 5 του ν/σ αναφέρεται μεν «κατάρτιση σχεδίου δράσης» με πενταετές χρονοδιάγραμμα από το υπουργείο Εργασίας, που θα λαμβάνει υπόψιν τη γνωμοδότηση των κοινωνικών εταίρων (εργοδοτικές και συνδικαλιστικές ενώσεις). Όμως το υπουργείο είναι αυτό που έχει τον τελευταίο λόγο, ενώ προβλέπονται μια σειρά από παρατάσεις κατόπιν αιτήματος κάθε ενός από τους εταίρους.
Τα σωματεία έχουν θέσει και άλλες ενστάσεις ως προς την αποτελεσματικότητα του νομοσχεδίου. Μία από αυτές είναι η έλλειψη συμμετοχής εκπροσώπων των εργαζομένων στην Επιστημονική Επιτροπή που εισηγείται τους όρους του αλγόριθμου, σύμφωνα με τον οποίο θα καθορίζεται το ύψος του κατώτατου μισθού. Η αναπροσαρμογή του κατώτατου θα μπορεί να «παγώνει» αν θεωρηθεί ότι δεν το επιτρέπει η οικονομία, με την επίκληση αρκετά ελαστικών παραγόντων όπως το έλλειμμα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών ή ο πληθωρισμός.
Ο ρόλος των ΣΣΕ στην αύξηση των μισθών
Οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας προκρίνονται από τα σωματεία, και τους ίδιους τους εργαζόμενους, ως ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος για να δοθούν «πραγματικές αυξήσεις» στους μισθούς, αλλά και να βελτιωθoύν στο σύνολό τους οι εργασιακές σχέσεις.
Αυτό αποτυπώνεται και στην δημοσκόπηση της Alco. Το 83% των εργαζομένων αναγνωρίζει ότι οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας θα έχουν θετική επίδραση στη ρύθμιση του χρόνου εργασίας, το 80% στη διασφάλιση συνθηκών υγείας, το 73% στην αύξηση των αμοιβών και το 71% στην επίλυση διαφορών μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών.
Συλλογικές συμβάσεις σε εμπόριο και υπηρεσίες
Σύμφωνα με τον Θέμη Γρηγοριάδη, τον πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδας (ΟΙΥΕ), η επαναφορά των κλαδικών ΣΣΕ, είναι το «νούμερο ένα θέμα στην ατζέντα» και της σημερινής απεργίας.
Αυτό το διάστημα είναι σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις για την υπογραφή ΣΣΕ στο εμπόριο, η οποία θα καλύψει περίπου 700.000 εργαζόμενους.
Παράλληλα, η ΟΙΥΕ προγραμματίζει επίσης την εκκίνηση διαπραγματεύσεων για ΣΣΕ στις υπηρεσίες – μια σύνθετη υπόθεση που καλύπτει πολλούς κλάδους και ενώσεις. Από τις 100 κλαδικές συλλογικές συμβάσεις που ήταν σε ισχύ ως το 2012, λιγότερες από 20 παραμένουν εν ενεργεία, δηλώνει ο κ. Γρηγοριάδης.
Συνολικά η ΟΙΥΕ καλύπτει πάνω από 1.350.000 εργαζόμενους, σε εμπόριο και υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού και της ναυτιλίας – περίπου το 60% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα.
Όσο για το στόχο της κάλυψης τουλάχιστον του 80% των εργαζομένων από ΣΣΕ , ο πρόεδρος της ΟΙΥΕ τονίζει ότι είμαι ανέφικτος αν δεν υπάρξουν νομοθετικές παρεμβάσεις όπως η επαναφορά του ρόλου του ΟΜΕΔ (Οργανισμός Μεσολάβησης Διαιτησίας), που έχει καταργηθεί.
Παγωμένοι μισθοί για μια δεκαετία
Ο κ. Γρηγοριάδης εξηγεί ότι εδώ και 10 χρόνια οι μισθοί των εμποροϋπαλλήλων είναι παγωμένοι, καθώς οι αυξήσεις στον κατώτατο δεν επηρεάζουν όσους βρίσκονται χρόνια στο επάγγελμα, παρά μόνο τους νεοεισερχόμενους.
Τι σημαίνει όμως «πραγματικές αυξήσεις» στους μισθούς; Δεν αρκούν οι όποιες ονομαστικές αυξήσεις έχουν δοθεί την τελευταία τριετία, έστω στον κατώτατο;
«Με το ράλι της ακρίβειας οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να καλύψουν τις βασικές ανάγκες. Ο μισθός τελειώνει πριν το δεκαπενθήμερο. Μόνος τρόπος να επανέλθει ο μισθός σε αξιοπρεπή επίπεδα είναι οι κλαδικές συλλογικές συμβάσεις. Ο σωρευτικός πληθωρισμός ξεπερνάει το 10%-12% την τελευταία τριετία. Οι αυξήσεις πρέπει να είναι πάνω από αυτό το επίπεδο, για να «εκτονωθεί» η συσσώρευση των απωλειών», δηλώνει ο πρόεδρος της ΟΙΥΕ.
Όσο για το αν οι εργοδότες, ιδίως των μικρών επιχειρήσεων, «τους παίρνει» να δώσουν αυξήσεις, το επιχείρημα είναι ότι κάθε αύξηση στο μισθό των εργαζομένων είναι και αύξηση στο ταμείο. «Η αύξηση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων θα αποτυπωθεί σε ένα βαθμό και στους τζίρους του εμπορίου», επιμένει ο κ. Γρηγοριάδης.
