Στις προεκλογικές συγκεντρώσεις του στην Αργεντινή, ο ακροδεξιός Χαβιέρ Μιλέι εμφανιζόταν με αλυσοπρίονο, διακηρύττοντας ότι «θα κόψω το κράτος κομμάτια».
Αυτοαποκαλούμενος «αναρχοκαπιταλιστής», ανέλαβε τελικά την προεδρία πέρυσι τον Δεκέμβριο με υποσχέσεις για… θαυματουργή θεραπεία σοκ στην κατεστραμμένη αργεντινή οικονομία, την τρίτη μεγαλύτερη στη Λατινική Αμερική.
Όμως οι αλχημείες αυτού του «φονταμενταλιστή της αγοράς» για μείωση του πληθωρισμού και σταθεροποίηση του εθνικού νομίσματος, του πέσο, έχουν κάνει το «φάρμακο» φαρμάκι για τον πληθυσμό, σε μια χώρα που ήταν ήδη ο μεγαλύτερος οφειλέτης του ΔΝΤ.
Τα συναλλαγματικά αποθέματα έχουν στερέψει στην Αργεντινή.
Ο πληθωρισμός μειώνεται κατά τι, αν και παραμένει εφιαλτικά τριψήφιος.
Η φτώχεια μεγαλώνει.
Από τα συνολικά 46 εκατομμύρια κατοίκους της Αργεντινής, το 55,5% ζει πλέον κάτω από το όριο της φτώχειας, με το 17,5% σε απόλυτη ανέχεια.
Αλλά για τον ακροδεξιό Μιλέι προφανώς αρκεί να ευημερούν οι αριθμοί, κι ας δυστυχούν οι άνθρωποι.
Είναι με την υπογραφή του άλλωστε που μειώθηκαν οι μισθοί στο δημόσιου τομέα και καταργήθηκαν χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Στα επιδόματα έχει πέσει γερό «ψαλίδι».
Δημόσια έργα «πάγωσαν».
Λόγω σκληρής λιτότητας, επαρχίες είναι αποκομμένες από ομοσπονδιακά κεφάλαια και αναζητούν εναγωνίως χρηματοδότηση για την κάλυψη λοιπών δαπανών και εξόδων.
Μια από αυτές είναι η Λα Ριόχα, στα βορειοδυτικά σύνορα με τη Χιλή.
Από τις φτωχότερες της Αργεντινής, με δύο στους τρεις κατοίκους της να εργάζονται σε κρατικές υπηρεσίες, η επαρχία βρίσκεται στο επίκεντρο μιας οικονομικής καταιγίδας και στο «μάτι» του Μιλέι.
Με κεντροαριστερό περονιστή κυβερνήτη, τον Ρικάρδο Κιντέλα, η Λα Ριόχα πρεσβεύει ένα οικονομικο-κοινωνικό μοντέλο που ο ακροδεξιός πρόεδρος της Αργεντινής έχει «αφορίσει».
Ο βαρύς αντίκτυπος των σκληρών μέτρων λιτότητας έφεραν την περιοχή στο χείλος της χρεοκοπίας.
Ο κυβερνήτης απάντησε στον πρόεδρο με… νομισματικό αντάρτικο.
En medio de la crisis económica en #Argentina, la provincia de La Rioja ha tomado una medida audaz para enfrentar la recesión y la falta de fondos federales: la creación de su propia moneda, el ‘#chacho.’https://t.co/uZE8xF41Mu
— Business Pulse Es (@businesspulsen) September 4, 2024
«Ζήτω το τσάτσο»
Ως απάντηση στην κρίση ο Ρικάρδο Κιντέλα -σφοδρός επικριτής του προέδρου Χαβιέρ Μιλέι- ανέλαβε μια τολμηρή πρωτοβουλία για τη σταθεροποίηση της τοπικής οικονομίας: την εισαγωγή ενός νέου νομίσματος στην επαρχία Λα Ριόχα.
Το ονόμασε «τσάτσο», τιμής ένεκεν ενός τοπικού ήρωα επαναστάτη του 19ου αιώνα.
Η επίσημη ονομασία του είναι βέβαια άλλη.
Πρόκειται για Ομόλογα Ακύρωσης Χρέους ή Bocade όπως τα λένε στη Λα Ριόχα.
Χρησιμοποιούνται ως συμπληρωματικό νόμισμα.
Πρακτικά η αξία κάθε «τσάτσο» ισούται με ένα πέσο Αργεντινής, που σε αξία πλέον αντιστοιχεί μόλις σε 0,0010 του δολαρίου.
Οι τοπικές αρχές έχουν ήδη διανείμει περίπου 3 δισεκατομμύρια «τσάτσος» σε κρατικούς υπαλλήλους για την κάλυψη του 30% των μισθών, καθώς και άλλων διοικητικών εξόδων.
Στα σχέδια είναι να αυξηθεί σύντομα το συνολικό ποσό στα εννέα δισεκατομμύρια.
Μπορεί να γίνει χρήση του επαρχιακού νομίσματος σε οποιαδήποτε κρατική υπηρεσία στη Λα Ριόχα, καθώς και σε όσα καταστήματα της επαρχίας δέχονται «τσάτσος» για συναλλαγές.
Για να τα εντοπίσει ωστόσο κανείς είναι μια μικρή περιπέτεια.
Πολλοί καταστηματάρχες δίνουν εν τω μεταξύ πιστωτικά κουπόνια ως ρέστα.
Όσοι επιχειρήσουν να επιβάλουν επιπλέον χρέωση στις συναλλαγές με «τσάτσος», θα διώκονται.
Η εισαγωγή του τοπικού νομίσματος έχει προκαλέσει μικτές αντιδράσεις κατοίκων και επιχειρήσεων στη Λα Ριόχα.
Πολλοί εργαζόμενοι βλέπουν το «τσάτσο» ως σανίδα σωτηρίας σε μια οικονομία, όπου ο μέσος μισθός μετά βίας αγγίζει τα 240 δολάρια το μήνα.
Όμως οι έμποροι παραμένουν επιφυλακτικοί.
Οι περισσότεροι από όσους συγκεντρώνουν «τσάτσος» στις ταμειακές τους μηχανές, σπεύδουν να τα μετατρέψουν σε πέσος με την πάροδο μιας υποχρεωτικής αναμονής 48 ωρών από τη συναλλαγή.
Δεν δείχνουν καν να δελεάζονται από την υποσχόμενη απόδοση της τάξης του 17%, για όσους περιμένουν μέχρι την ωρίμανση των Ομολόγων Ακύρωσης Χρέους στη Λα Ριόχα.
Ως ημερομηνία έχει οριστεί η 21η Δεκεμβρίου.
Όμως όσοι έχουν «τσάτσος» στα χέρια τους φοβούνται ότι, μέχρι τότε, θα έχουν γίνει… πετσετάκια.
Ο Χαβιέρ Μιλέι με το… αλυσοπρίονό του (REUTERS/Cristina Sille/File Photo)
Και στο βάθος κρίση
Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Αργεντινής, μόνο η ομοσπονδιακή κυβέρνηση μπορεί να κόβει χρήματα.
Όμως σε μία χώρα που έχει ζήσει εννέα χρεοκοπίες μετά την ανεξαρτησία της από την Ισπανία, το 1816 -εκ των οποίων τρεις μέσα στις τελευταίες δύο δεκαετίες- η ιστορία βρίθει πειραμάτων με οιονεί νομίσματα, που οι τοπικές αρχές χαρακτήριζαν ομόλογα.
Στη συντριπτική πλειονότητά τους, κατέληξαν σε «ναυάγιο».
Πρωτοδοκιμάστηκαν στη Λα Ριόχα το 1985, εν μέσω οικονομικής κρίσης.
Ο περονιστής τότε κυβερνήτης της επαρχίας -και μετέπειτα πρόεδρος της Αργεντινής- Κάρλος Μένεμ εξέδωσε Ομόλογα Διαγραφής Χρέους για να πληρώσει τους κρατικούς υπαλλήλους.
Όμως ο πληθωρισμός γρήγορα διέβρωσε την αξία τους. Αποσύρθηκαν από την κυκλοφορία το 1991.
Περίπου δέκα χρόνια αργότερα -όταν ο τότε πρόεδρος Φερνάντο ντε λα Ρούα δραπέτευσε με ελικόπτερο από το προεδρικό μέγαρο και η Αργεντινή κήρυξε στάση πληρωμών, έπειτα από χρόνια χρέους και λιτότητας- κυκλοφορούσαν 16 τύποι τοπικών νομισμάτων σε επαρχίες ανά τη χώρα.
Ήταν π.χ. το «πατακόνες» στην επαρχία του Μπουένος Άιρες ή ξανά το «τσάτσο» στη Λα Ριόχα.
Αντιμέτωποι με έλλειψη ρευστότητας -καθώς το πέσο ήταν συνδεδεμένο με το δολάριο- αυτά τα νομίσματα/ομόλογα επινοήθηκαν ως εναλλακτικό μέσο χρηματοδότησης.
Είχαν μικτή επιτυχία, καθώς η χώρα βυθίστηκε στην κρίση, προτού τελικά ανταλλαχθούν με πέσος από τη νέα κυβέρνηση των Περονιστών, που ανέλαβε την εξουσία το 2003.
«Αυτά ξεχάστε τα», είναι τώρα λίγο-πολύ το μήνυμα του Χαβιέρ Μιλέι, με βασικό αποδέκτη τον κυβερνήτη της Λα Ριόχα, αλλά και όλους τους πιθανούς μιμητές του.
«Νομίζω ότι κάποιοι από εμάς προειδοποιήσαμε για αυτό», έγραψε ο πρόεδρος της Αργεντινής στο X με κεφαλαία γράμματα. «Δεν μας άκουσαν», συμπλήρωσε.
Αναδημοσίευσε επίσης την ανάρτηση ενός οικονομικού συμβούλου του, που χαρακτήριζε το «τσάτσο» «τάφο των μισθών» και «απάτη».
Ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο στην Αργεντινή;
Προς το παρόν, αυτό το μπρα ντε φερ συνεχίζεται με προσφυγή του περονιστή κυβερνήτη της Λα Ριόχα στο Ανώτατο Δικαστήριο κατά της κυβέρνησης του προέδρου Μιλέι.
Στα χαρτονομίσματα «τσάτσο», εν τω μεταξύ, εκτός από την εικόνα του τοπικού επαναστάτη υπάρχει και ένας κωδικός QR.
Όταν σαρωθεί, εμφανίζεται ένα καταγγελτικό μήνυμα για τον Χαβιέρ Μιλέι, ότι εξωθεί τους κατοίκους της επαρχίας σε λιμοκτονία, παρακρατώντας ομοσπονδιακά κεφάλαια που της οφείλει.
