Με απροθυμία, ανησυχία για το μεταναστευτικό, διαδοχικά σκάνδαλα στους κόλπους της ακροδεξιάς και τους 16άρηδες να ψηφίζουν για πρώτη φορά, οι Γερμανοί προσέρχονται σήμερα στις ευρωκάλπες, για να εκλέξουν τους 96 ευρωβουλευτές που αναλογούν στη χώρα τους. Η προεκλογική περίοδος ήταν υποτονική, η πλειοψηφία ωστόσο των ψηφοφόρων κρίνει θετικά την Ευρωπαϊκή Ένωση – ένας στους δύο εκφράζει μάλιστα ενδιαφέρον για την έκβαση των εκλογών.
Αν η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) δεν φρόντιζε τις τελευταίες εβδομάδες να τροφοδοτεί την δημοσιότητα με υποθέσεις κατασκοπείας, δωροδοκίας και προκλητικών δηλώσεων με νεοναζιστικές …αποκλίσεις, ίσως στη Γερμανία πολλοί να αδιαφορούσαν πλήρως για τις επικείμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. «Πηγαίνετε να ψηφίσετε!», κάλεσαν τους πολίτες από κοινού πριν από λίγες ημέρες οι πρόεδροι της Γερμανίας, της Αυστρίας και της Ιταλίας, με άρθρο τους στην εφημερίδα «Tagesspiegel». «Με τις εκλογές υπερασπιζόμαστε τη δημοκρατία και την κοινή μας ελευθερία», τόνισαν οι τρεις πρόεδροι, αναδεικνύοντας το γεγονός ότι στην εποχή μας «αμφισβητούνται σε πολλά σημεία του πλανήτη οι ευρωπαϊκές αρχές του πλουραλισμού, των ανθρώπινων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου». Σε καμπάνια υπέρ της προσέλευσης στις κάλπες συμμετείχαν ακόμη ηθοποιοί, τραγουδιστές, μουσικοί και ινφλουένσερ από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου YouGov, το 53% των ψηφοφόρων στη Γερμανία δηλώνει ότι ενδιαφέρεται για την Ευρώπη, με το 41% να παραδέχεται ότι έχει «ασθενές» έως «καθόλου» ενδιαφέρον για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη λειτουργία της. Το 53% των ερωτηθέντων θα ήθελε μια ΕΕ με ισχυρότερη συνοχή, ενώ το 21% θα προτιμούσε τα κράτη-μέλη να είχαν μεγαλύτερη αυτονομία. Ένας στους δύο ψηφοφόρους δηλώνει επιπλέον ότι θεωρεί τις ευρωεκλογές εξίσου σημαντικές με τις εθνικές εκλογές.
Σε έρευνα της δημόσιας τηλεόρασης ZDF, το 62% των ψηφοφόρων 26-69 ετών δηλώνει ότι σκοπεύει να ψηφίσει και σε αυτό το επίπεδο αναμένεται να κυμανθεί και η γενική συμμετοχή. Αντιθέτως, το 57% των νέων 16-25 ετών σκοπεύει να απέχει. Ωστόσο, το 78% σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα δηλώνει ότι θα ψήφιζε υπέρ της παραμονής της Γερμανίας στην ΕΕ εάν γινόταν ένα τέτοιο δημοψήφισμα, ενώ το 67% εκφράζει ικανοποίηση «από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η δημοκρατία στην ΕΕ». Για όλες τις ηλικιακές ομάδες, πάντως, ως κορυφαία προτεραιότητα αναδεικνύεται η διατήρηση της ειρήνης και της ασφάλειας.
Στην τελευταία δημοσκόπηση, την Παρασκευή, η Χριστιανική Ένωση (CDU/CSU) διατηρεί το προβάδισμά της με ποσοστό 29%, ενώ φαίνεται ότι θα δοθεί μάχη για τη δεύτερη θέση. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα βρίσκεται στο 15% και ακολουθούν με διαφορά μιας μονάδας η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) και οι Πράσινοι. Η νεοσύστατη «Συμμαχία Ζάρα Βάγκενκνεχτ» (BSW) βρίσκεται στο 6%, το Κόμμα των Φιλελευθέρων (FDP) στο 4% και η Αριστερά στο 3%. Για την Αριστερά οι ευρωεκλογές δεν υπήρξαν ποτέ προνομιακό πεδίο. Φέτος όμως το κόμμα παλεύει για την επιβίωσή του, καθώς η πρώην επικεφαλής της κοινοβουλευτικής του ομάδας, Ζάρα Βάγκενκνεχτ, αποχώρησε πριν από λίγους μήνες, παίρνοντας μαζί της περίπου τους μισούς ψηφοφόρους. Με ένα μίγμα αριστερής ρητορικής και εθνικιστικών και λαϊκιστικών μηνυμάτων, η «Συμμαχία Ζάρα Βάγκενκνεχτ» κερδίζει ψήφους από το παλιό της κόμμα, αλλά και από την AfD.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Στις ευρωπαϊκές εκλογές πάντως δεν ισχύει το εκλογικό μέτρο του 5% και πολλά από τα 35 κόμματα που συμμετέχουν έχουν σοβαρές ελπίδες να εκλέξουν ευρωβουλευτή. Ανάμεσά τους, δύο κόμματα για την προστασία των ζώων, ένα για την προώθηση της ιατρικής έρευνας κατά των ασθενειών που συνδέονται με τη γήρανση, ένα κόμμα χορτοφάγων και βίγκαν, το ΜέΡΑ25 του Γιάνη Βαρουφάκη, οι Πειρατές και το «Κόμμα για έναν Ανθρώπινο Κόσμο». Το σατιρικό «Το Κόμμα» (Die Partei), το οποίο ξεκίνησε από το περιοδικό «Τιτανικός», διατηρεί δύο έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με θέσεις όπως για επιβολή πανευρωπαϊκού πλαφόν στην τιμή του ντονέρ και της μπίρας. Η «Βάση» (Die Basis) έχει τις ρίζες της στην διαμαρτυρία εναντίον των μέτρων που ελήφθησαν από την κυβέρνηση για τον περιορισμό της πανδημίας του κορονοϊού. Ζητά μεταξύ άλλων την αποχώρηση από το ΝΑΤΟ, αρνείται την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή και απορρίπτει στην εφαρμογή ψηφιακής τεχνολογίας στον τραπεζικό και στον υγειονομικό κλάδο. Ως κόμμα συμμετέχει στις εκλογές και η οργάνωση ακτιβιστών για το κλίμα «Τελευταία Γενιά» (Letzte Generation), η οποία έγινε γνωστή για τις αμφιλεγόμενες δράσεις διαμαρτυρίας της, π.χ. με μέλη της να κολλούν τα χέρια τους στην άσφαλτο προκειμένου να εμποδίσουν την κυκλοφορία.
Η ακροδεξιά δεν εκπροσωπείται στις ευρωεκλογές μόνο από την Εναλλακτική για τη Γερμανία. Η «Πατρίδα» (Die Heimat) έχει χαρακτηριστεί επισήμως από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία του Συντάγματος ως ακροδεξιό σχήμα και ουσιαστικά αποτελεί μετονομασία του «Εθνικού Δημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας» (NPD), το οποίο έχει απαγορευτεί. Η «Πατρίδα» ζητά αποχώρηση της Γερμανίας από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, επιστροφή του μάρκου, «υποχρεωτικό επαναπατρισμό» και διαγραφή από το Σύνταγμα του δικαιώματος στο άσυλο.
Στις σημερινές ευρωεκλογές την ψήφο των πολιτών της Γερμανίας θα ζητήσουν ακόμη η «Συμμαχία για την Καινοτομία και την Δικαιοσύνη» (BIG), η οποία θεωρείται το πρώτο γερμανικό κόμμα που ιδρύεται από μουσουλμάνους. Αυτοπροσδιορίζεται ως «η φωνή των πολιτών με ή χωρίς μεταναστευτικό ιστορικό» και στο πρόγραμμά του ζητά μεταρρύθμιση του Κανονισμού του Δουβλίνου, απλοποίηση της επανένωσης οικογενειών και επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου, αλλά και «δίκαιες ενταξιακές διαπραγματεύσεις στην ΕΕ – και για την Τουρκία». Παρόμοια είναι η ατζέντα και της νεοϊδρυθείσας «Δημοκρατικής Συμμαχίας για την Διαφορετικότητα και την Αφύπνιση» (DAVA), η οποία «χρεώνεται» στο κόμμα ΑΚΡ του Ταγίπ Ερντογάν, καθώς τα πιο προβεβλημένα στελέχη της είναι οργανωμένοι υποστηρικτές του. Ο κορυφαίος υποψήφιος του κόμματος, Φατίχ Ζινγκάλ, υπήρξε εκπρόσωπος της Ένωσης Διεθνών Δημοκρατών (UID), η οποία παρακολουθείται από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος ως «ομάδα συμφερόντων κοντά στην τουρκική κυβέρνηση» και ο τρίτος της λίστας, Μουσταφά Γιολντάς, ήταν πρόεδρος του Διεθνούς Οργανισμού Ανθρωπιστικής Βοήθειας (ΙΗΗ), ο οποίος τέθηκε εκτός νόμου το 2010 επειδή στήριζε οικονομικά τη Χαμάς. Το DAVA φιλοδοξεί να εδραιωθεί ως κόμμα και να συμμετάσχει επίσης στις επόμενες εθνικές εκλογές. Ζητά καταπολέμηση της ισλαμοφοβίας και εισαγωγή της τουρκικής γλώσσας ως δεύτερης ξένης γλώσσας στα γερμανικά σχολεία.
Οι κάλπες στη Γερμανία θα κλείσουν στις 18:00 (τοπική ώρα) και θα ακολουθήσει η ανακοίνωση των exit polls των δύο καναλιών της δημόσιας τηλεόρασης ARD και ZDF. Τα πρώτα επίσημα αποτελέσματα θα μεταδοθούν στις 23:00, μετά το κλείσιμο της τελευταίας κάλπης στην ΕΕ, στην Ιταλία.
Η περίπτωση της AfD
Το 2024 ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς για τη γερμανική ακροδεξιά. Με ποσοστά άνω του 22% και παγιωμένη τη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις, η AfD φαινόταν ότι μαζί με την «Εθνική Συσπείρωση» της Μαρίν Λεπέν θα ήταν τα ισχυρότερα κόμματα δεξιότερα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Η αποκάλυψη όμως της συμμετοχής στελεχών της σε μυστική συνάντηση, όπου από κοινού με «διακεκριμένους» νεοναζί συζητείτο σχέδιο «υποχρεωτικού επαναπατρισμού» εκατομμυρίων μεταναστών, σήμανε και την αρχή της αντίστροφης μέτρησης για τα ποσοστά του κόμματος. Στην κατάρριψη των όποιων άλλοθι ήρθαν να συμβάλουν η σύλληψη στενού συνεργάτη του επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου Μαξιμίλιαν Κρα για κατασκοπεία υπέρ της Κίνας, ο έλεγχος του ιδίου για σχέσεις με το Πεκίνο και τη Μόσχα, η εισαγγελική έρευνα σε βάρος του δεύτερου της λίστας Πετρ Μπρίστον με την υποψία της δωροληψίας και του ξεπλύματος μαύρου χρήματος προερχόμενου από τη Ρωσία, και βεβαίως η δικαστική απόφαση που δικαιώνει την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος για την ταξινόμηση της AfD ως «εν δυνάμει ακροδεξιάς» περίπτωσης. Στο μεταξύ, ακόμη και η ID, η ευρωομάδα «Ταυτότητας και Δημοκρατίας» στην οποία ανήκουν τα κόμματα της Μαρίν Λεπέν και του ολλανδού πρωθυπουργού Χέιρτ Βίλντερς, θεώρησαν την AfD υπερβολικά ακραία και δρομολόγησαν την αποβολή της.
Εκεί λοιπόν που για μήνες «γεννούσαν και τα κοκόρια» της AfD, συνεπικουρούμενα από τα εσωτερικά προβλήματα και την εικόνα «Βαβέλ» στον κυβερνητικό συνασπισμό, τα ποσοστά του κόμματος έχουν πλέον «περιοριστεί» κοντά στο 14-16%. Ενόψει των τοπικών εκλογών στη Θουριγγία, τη Σαξονία και το Βρανδεμβούργο, προπύργια της AfD, η κάλπη των ευρωεκλογών θεωρείται ίσως το πιο αξιόπιστο βαρόμετρο.
Ενδεικτικό του πόσο σοβαρά αντιμετωπίζεται η AfD στην Γερμανία είναι και η μάλλον ασυνήθιστη παρέμβαση δύο εκ των μεγαλύτερων βιομηχανιών της χώρας στην προεκλογική περίοδο. Οι επικεφαλής της Mercedes και της Siemens κάλεσαν μέσω της Frankfurter Allgemeine Zeitung τους ψηφοφόρους να αντισταθούν στον εξτρεμισμό και στον ρατσισμό. «Πρέπει τώρα να σηκωθούμε όρθιοι και να αναλάβουμε δράση! Ο εξτρεμισμός και ο ρατσισμός θέτουν σε κίνδυνο τη συνοχή της κοινωνίας. Δίνονται απλοϊκές απαντήσεις σε σύνθετες ερωτήσεις. Απαντήσεις οι οποίες δεν θα μπορούσαν ποτέ να φέρουν αποτέλεσμα», δήλωσε ο επικεφαλής της Siemens Ρόλαντ Μπους, ενώ ο Όλα Κελένιους της Mercedes τόνισε ότι «το 2024 δεν θα υπήρχε ούτε ένα αυτοκίνητο από τα εργοστάσιά μας» αν δεν υπήρχαν οι άνθρωποι με μεταναστευτική καταγωγή. «Ενδεχόμενη αποχώρηση της Γερμανίας από την ΕΕ θα ισοδυναμούσε με οικονομική καταστροφή. Ως χώρα εξαγωγών, η Γερμανία δεν έχει την πολυτέλεια να απομονωθεί. Πρέπει να καταστήσουμε σαφές πόσο επικίνδυνη θα ήταν μια τέτοια πολιτική», πρόσθεσε. Το Ινστιτούτο Γερμανικής Οικονομίας (IW) υπολόγισε πρόσφατα ότι ένα «Dexit» θα κόστιζε περίπου 2,2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας και προειδοποίησε ότι η AfD κάθε άλλο παρά «κόμμα των αδυνάμων» είναι, καθώς το φορολογικό της πρόγραμμα ευνοεί κυρίως τα υψηλά εισοδήματα.
(Ευρω)εκλογές – ορόσημο;
Ακόμη και με την AfD «μόνο» στο 14%, τα προγνωστικά λένε ότι στο 10ο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οι ακροδεξιές, εθνικιστικές και λαϊκιστικές δυνάμεις θα ενισχυθούν θεαματικά. Υπό την απειλή λοιπόν μιας ισχυρής παράταξης στα δεξιά του ΕΛΚ, στη Γερμανία πυκνώνουν οι εκκλήσεις για «προστασία της δημοκρατίας». Ακόμη και οι επικεφαλής της Καθολικής και της Προτεσταντικής Εκκλησίας προτρέπουν τους πολίτες να ψηφίσουν. «Η ΕΕ και η δημοκρατία είναι απολύτως απαραίτητες», δήλωσε χαρακτηριστικά ο επίσκοπος Βαυαρίας Κρίστιαν Ποπ.
Το βέβαιο είναι ότι οι πολίτες στη Γερμανία δεν δικαιούνται πλέον να παριστάνουν τους ανυποψίαστους. Οι αποκαλύψεις των τελευταίων μηνών έχουν ξεκαθαρίσει σημαντικά την εικόνα, τουλάχιστον σχετικά με την πραγματική ταυτότητα και τα «πιστεύω» της AfD. Τα κόμματα ωστόσο του κυβερνητικού συνασπισμού εξακολουθούν να φθείρονται από τη δυσκολία τους να συνεννοηθούν και να λάβουν αποφάσεις. Για τη Γερμανία – αν όχι για ολόκληρη την ΕΕ – οι φετινές ευρωεκλογές θα δείξουν την κατεύθυνση για τα επόμενα – κρίσιμα – χρόνια. Στα 75 χρόνια συνταγματικής δημοκρατίας που γιορτάζει φέτος η χώρα, αυτό και μόνο θα έπρεπε να είναι ικανός λόγος για να μην απέχει κανείς.
