Η ειδική ομάδα που έχουν συστήσει οι Βρυξέλλες κατά της παραπληροφόρησης ξεσκέπασε τον περασμένο μήνα ένα ρωσόφωνο βίντεο στο YouTube που έλεγε ότι οι πολίτες τρέχουν να γλιτώσουν από τη δικτακτορία στην Πολωνία και αναζητούν καταφύγιο στη Λευκορωσία, στενό σύμμαχο της Μόσχας.
Είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των φιλορωσικών αφηγημάτων που θέλουν τη Βαρσοβία να κρύβει επιθετικές στρατιωτικές φιλοδοξίες και τους δημοκρατικούς θεσμούς να καταρρέουν στην Πολωνία και ευρύτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, λέει η ευρωπαϊκή ομάδα, γνωστή ως Stratcom.
Η Ρωσία πιστεύεται ευρέως ότι ενορχήστρωσε καμπάνιες παραπληροφόρησης για να επηρεάσει τα αποτελέσματα εκλογών στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και τη Βρετανία αυτή τη δεκαετία, αν και η Μόσχα αρνείται ότι χρησιμοποιεί fake news για να επηρεάσει την κοινή γνώμη.
«Δεν περνάει ούτε εβδομάδα που να μην γίνεται στόχος η Γαλλία»
Έκθεση των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών το 2023 διαπίστωνε ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί κατασκόπους, μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κρατικά ρωσικά ΜΜΕ για να δημιουργήσει αίσθημα καχυποψίας για το αδιάβλητο των εκλογών σε όλο τον κόσμο.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι προειδοποιούν εδώ και καιρό για ρωσικές καμπάνες επιρροής ενόψει των ευρωεκλογών το διάστημα 6- Ιουνίου, όμως οι συνέπειες αυτών των προσπαθειών είναι δύσκολο να εκτιμηθούν.
«Οι επιχειρήσεις επιρροής της Ρωσίας, της Κίνας και άλλων δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένων εγχώριων ομάδων, έχουν το δυναμικό να διαταράξουν τις online συζητήσεις για τις εκλογές της ΕΕ» δήλωσε στο Reuters ο Τζακ Σταμπς της εταιρείας ανάλυσης κοινωνικών μέσων Graphika.
«Έχουμε δει ενδείξεις που υποδεικνύουν ότι ακόμα αυτοί που υλοποιούν αυτές τις εκστρατείες πασχίζουν να καταλάβουν αν έχουν αποτέλεσμα» είπε.
Η Stratcom, ομάδα 40 ατόμων που λειτουργεί με περιορισμένο προϋπολογισμό 15 εκατ. ευρώ τον χρόνο, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της μάχης των Βρυξελλών κατά της παραπληροφόρησης. Παρόλα αυτά οι πόροι που διαθέτει η Ένωση είναι πειρορισμένοι, δήλωσαν δύο ευρωπαίοι αξιωματούχοι.
«Δεν μπορούμε να υλοποιήσουμε επιθετικές εκστρατείες από τις Βρυξέλλες» είπε ο Πέτερ Στάνο, εκπρόσωπος της διπλωματικής υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τέτοιες ενέργειες πραγματοποιούνται σε επίπεδο χώρας-μέλους, είπε.
Αυτό αφήνει τα μεγάλα κόμματα ευάλωτα σε καμπάνες παραπληροφόρησης που μεγεθύνουν την αγανάκτηση των ψηφοφόρων και τελικά δίνουν στήριξη για εθνικιστικά κόμματα σε χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση παραπληροφόρησης της ΕΕ, η Πολωνία και η Γερμανία είναι οι χώρες που μπαίνουν συχνότερα στο στόχαστρο στην ΕΕ. Ψηλά στη λίστα βρίσκονται επίσης η Γαλλία και η Σερβία, η οποία δεν είναι χώρα-μέλος.
Κατακερματισμένη άμυνα
Η Μόσχα, της οποίας οι σχέσεις με τη Ευρώπη έπεσαν στο ναδίρ μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022, κατηγορεί τη Δύση για πόλεμο πληροφοριών που βασίζεται σε ψευδείς ισχυρισμούς που παρουσιάζουν τη Ρωσία ως εχθρική δύναμη.
Αξιωματούχοι της Ρωσίας, η οποία έχει καταστείλει κάθε φωνή διαμαρτυρίας κατά του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, ισχυρίζονται ότι η Δύση αρνείται να δεχθεί κάθε άποψη που έρχεται σε αντίθεση με το κυρίαρχο αφήγημα.
«Οι προσπάθειες αντιμετώπισης είναι κατακερματισμένες»
Ο γάλλος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Ζαν-Νοέλ Μπαρό δήλωσε τον Απρίλιο στην εφημεριδα Ouest France ότι η χώρα «σφυροκοπείται» από τη ρωσική προπαγάνδα.
Οι επιθέσεις κατά της Γαλλίας περιλαμβάνουν τη δημιουργία μιας ψεύτικης ιστοσελίδας της κυβέρνησης που έλεγε ότι 200.00 πολίτες καλούνται ως στρατιώτες στο μέτωπο της Ουκρανίας. Ομάδες που συνδέονται με το Κρεμλίνο κατηγορούνται επίσης ότι διόγκωσαν την υστερία για την παρουσία κοριών στο Παρίσι.
«Δεν περνάει ούτε εβδομάδα που να μην γίνεται η Γαλλία στόχος συντονισμένων και εσκεμμένων ελιγμών για να διαταραχθεί ο δημόσιος διάλογος και να ασκηθεί επιρροή στις ευρωπαϊκές εκλογές» είπε στην εφημερίδα ο Μπαρό.
Στην Πολωνία, ο Τόμαζ Τσλον, επίτροπος διεθνούς παραπληροφόρησης, δήλωσε ότι το μπλοκάρισμα ύποπτων δικτυακών τόπων είναι σαν να σφίγγεις μπαλόνι, αφού επανεμφανίζονται αμέσως σε άλλες διευθύνσεις.
Οι προσπάθειες κατά της παραπληροφόρησης ποικίλουν στις ευρωπαϊκές χώρες.
Η Γαλλία έχει την ομάδα Viginum, με προσωπικό 42 ατόμων που αυξάνεται, επιφορτισμένη να παρακολουθεί λογαριασμούς των social media που συνδέονται με τη Ρωσία και να ξεσκεπάσει επιχειρήσεις επηρεασμού της κοινής γνώμης.
Εξειδικευμένη ομάδα διαθέτει και η Ισπανία. Χρησιμοποιεί μάλιστα εξοπλισμό που σχεδιάστηκε από τη Europol για τον συντονισμό των επιχειρήσεών της.
Η Σλοβακία, της οποίας η κυβέρνηση κατηγορείται ότι βλέπει με θετικό μάτι της Ρωσίας, έχει σχεδόν διακόψει τη λειτουργία μιας ομάδας που λέει ότι είχε στελεχωθεί από «ακτιβιστές» που ήθελαν να διασφαλίσουν ότι «υπάρχει μόνο μια σωστή άποψη».
«Οι προσπάθειες αντιμετώπισης είναι κατακερματισμένες» διαπίστωσε ο Βαλεντίν Σατελέ, ερευνητής του Digital Forensics Lab του Ατλαντικού Συμβουλίου.
Σε μια ένδειξη ότι η Ευρώπη θέλει να αναλάβει πιο αυστηρή στάση, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απαγόρευσαν τον περασμένο μήνα τέσσερα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, ανάμεσά τους το Voice of Europe με έδρα την Τσεχία, κατηγορώντας τους για προπαγάνδα για λογαριασμό του Κρεμλίνου.
Η Μόσχα προειδοποίησε με αντίποινα εναντίον Δυτικών δημοσιογράφων στη Ρωσία.
Ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός για τις Ψηφιακές Υπηρεσίας απαιτεί από τις μεγάλες πλατφόρμες να κάνουν περισσότερα για την αντιμετώπιση του παράνομου και παραπλανητικού περιεχομένου.
Όμως η πρόοδος στην τεχνητή νοημοσύνη επιτρέπει σε ξένους πράκτορες να διαδίδουν fake news πιο γρήγορα και εύκολα από ποτέ, λένε ευρωπαίοι αξιωματούχοι.
Όπως το έθεσε ο Στάνο, ο εκπρόσωπος της διπλωματικής υπηρεσίας της Κομισιόν, «πριν είχαμε τα τρολ και τα μπότ, πίσω από τα οποία υπήρχε συνήθως κάποιο πρόσωπο. Τώρα με την ΑΙ, τα πάντα έχουν πολλαπλασιαστεί».
