Υπάρχει μια σπάνια περίπτωση στερεότυπου στην οικονομία, που επιβεβαιώνεται από τα εμπειρικά δεδομένα. Είναι η διαφορά εργασίας μεταξύ Ευρωπαίων και Αμερικανών, σύμφωνα με ανάλυση του Economist, με την οποία επιχειρείται να διαγνωστούν τα στοιχεία εκείνα που, μιλώντας με οικονομικούς όρους, κάνουν την αμερικανική οικονομία να υπεραποδίδει σε σχέση με την ευρωπαϊκή.
Πέρα λοιπόν από την τεχνολογική καινοτομία ή τα τεράστια αποθέματα πετρελαίου, υπάρχει μια εξήγηση που φαίνεται σχεδόν απλοϊκή: ότι «οι Αμερικανοί δουλεύουν σκληρότερα», όπως το διατύπωσε ο επικεφαλής του ταμείου πετρελαίου της Νορβηγίας σε μια συνέντευξη στους Financial Times στις 24 Απριλίου.
Τι προβλέπει ο ΟΟΣΑ
Οι αριθμοί, στην πραγματικότητα, επιβεβαιώνουν αυτόν τον ισχυρισμό – μια σπάνια περίπτωση εθνικών στερεοτύπων που μπορούν να αποδειχθούν εμπειρικά. Κατά μέσο όρο οι Αμερικανοί εργάζονται 1.811 ώρες ετησίως, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ. Αυτό ισοδυναμεί με 15% περισσότερο από ό,τι στην ΕΕ, όπου ο μέσος όρος είναι 1.571 ώρες.
Και δεν είναι μόνο ότι οι Ευρωπαίοι απολαμβάνουν περισσότερες διακοπές. Η τυπική εργάσιμη ημέρα στη Βρετανία, στη Γαλλία και στη Γερμανία είναι μισή ώρα μικρότερη από ό,τι στην Αμερική, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας.
Ισορροπία εργασίας – προσωπικής ζωής
Παρατηρώντας αυτές τις διαφορές, είναι φυσικό να αναρωτηθούμε ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος ζωής. Με περισσότερα χρήματα ή περισσότερο ελεύθερο χρόνο;
Πραγματικά, είναι δύσκολο για τους ανθρώπους να επιλέξουν. Στην Αμερική εργάζονται σύμφωνα με τα αμερικανικά πρότυπα. Στην Ευρώπη συμμορφώνονται με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Το πιο γόνιμο ερώτημα είναι γιατί οι Αμερικανοί αφιερώνουν περισσότερες ώρες στη δουλειά. Η απάντηση οδηγεί σε μια ενδιαφέρουσασα νέα παρατήρηση: ότι η εργασία από το σπίτι κάνει τα πρότυπα της Αμερικής λίγο πιο ευρωπαϊκά, αν και με μια πουριτανική τροπή.
Μια πρώτη εικασία είναι ότι η κουλτούρα μπορεί να ευθύνεται για τη διακύμανση των ωρών εργασίας. Ίσως οι Ευρωπαίοι απλώς απολαμβάνουν περισσότερο τον ελεύθερο χρόνο τους. Έχουν άλλωστε περισσότερες επιλογές να περάσουν ελεύθερο χρόνο σε όμορφες πόλεις, ανάμεσα γαστρονομικές απολαύσεις και κοντινές διαδρομές με το τρένο ή χαμηλού κόστους αεροπορικές πτήσεις.
Η Αμερική μπορεί απλώς να έχει λιγότερα να προσφέρει στους ταξιδιώτες και αυτό που έχει απλώνεται σε μια πολύ μεγαλύτερη περιοχή, κάτι που εξηγεί ως έναν βαθμό γιατί η Ευρώπη προσελκύει περίπου 150 εκατομμύρια τουρίστες από το εξωτερικό ετησίως, διπλάσιους από ό,τι η Αμερική, γράφει ο Economist.
Όσο για τους Αμερικανούς, οι έρευνες δείχνουν ότι θεωρούν τη σκληρή δουλειά ως εγγενώς σημαντική. Ο «σκληροτράχηλος ατομικισμός» είναι τελικά αυτός που έχτισε τη χώρα.
Όμως, η δυσκολία στο να βρει κάποιος τις διαφορές στην κουλτούρα είναι ότι μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970 πολλοί Ευρωπαίοι δούλευαν περισσότερο. Οι αμερικανικές ώρες εργασίας είναι βασικά οι ίδιες τώρα με τότε, ενώ η μεγάλη αλλαγή είναι ότι οι Ευρωπαίοι μοχθούν τώρα λιγότερο. Οι ώρες έχουν μειωθεί κατά 30% στη Γερμανία τον τελευταίο μισό αιώνα.
Ο παράγοντας φορολογία
Και πέρα από την κουλτούρα, μια κακώς καθορισμένη μεταβλητή παίζει σημαντικό ρόλο. Ο αείμνηστος Edward Prescott, αμερικανός οικονομολόγος, κατέληξε σε ένα προκλητικό συμπέρασμα, υποστηρίζοντας ότι το κλειδί ήταν η φορολογία. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, τα επίπεδα φόρων ήταν παρόμοια στην Αμερική και την Ευρώπη, όπως και οι ώρες εργασίας. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 οι φόροι της Ευρώπης είχαν γίνει πιο επαχθείς και, κατά την άποψη του Prescott, οι υπάλληλοί της είχαν λιγότερα κίνητρα.
Έτσι, μια σημαντική διαφορά προέκυψε μέχρι σήμερα: τα αμερικανικά φορολογικά έσοδα είναι 28% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με 40% περίπου στην Ευρώπη.
Αλλά η επίδραση της φορολογίας στην εργασία δεν είναι καθόλου απλή. Μερικοί εργαζόμενοι μπορεί να ανταποκριθούν σε χαμηλότερους φόρους με περισσότερες ώρες. Άλλοι, αντίθετα, μπορεί να αποφασίσουν ότι τα πρόσθετα κέρδη μετά τους φόρους τους επιτρέπουν να εργάζονται λιγότερο και να απολαμβάνουν τον επιθυμητό τρόπο ζωής τους.
Μια πρόσφατη μελέτη του Jósef Sigurdsson του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο οι Ισλανδοί εργαζόμενοι ανταποκρίθηκαν σε μια δοκιμήιγια απαλλαγή του ετήσιου φόρου εισοδήματος το 1987, όταν η χώρα αναμόρφωσε το φορολογικό της σύστημα. Αν και τα άτομα με μεγαλύτερη ευελιξία -ειδικά οι νεότεροι σε θέσεις μερικής απασχόλησης- όντως αφιέρωσαν περισσότερες ώρες, η συνολική αύξηση στην εργασία ήταν μέτρια σε σχέση με αυτή που υπονοούσε το μοντέλο του Prescott.
Αυξημένες ρυθμίσεις της αγοράς
Η ρύθμιση φαίνεται να έχει μεγαλύτερη σημασία. Οι ευρωπαϊκοί κανόνες δίνουν στους εργαζόμενους εξουσία, από γενναιόδωρες πολιτικές γονικής άδειας έως αυστηρότερους νόμους για την απόλυση προσωπικού. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν να βάλουν ανώτατα όρια στον χρόνο εργασίας, όπως η περίφημη 35ωρη εβδομάδα εργασίας της Γαλλίας. Αυτά τα ανώτατα όρια ήταν κάπως λανθασμένα, αποτυγχάνοντας να ενισχύσουν την απασχόληση όπως ήθελαν οι υποστηρικτές τους, ενώ έχουν επίσης πολλά κενά. Ωστόσο, οι περισσότερες έρευνες συμφωνούν ότι έχουν μειώσει τις ώρες εργασίας.
Μια άλλη σημαντική σχέση είναι ότι καθώς οι άνθρωποι γίνονται πλουσιότεροι, συνήθως θέλουν να εργάζονται λιγότερο. Ένα πρόσφατο έγγραφο του ΔΝΤ δείχνει μια εξαιρετικά ισχυρή σχέση μεταξύ του ΑΕΠ ανά άτομο και των ωρών εργασίας στην Ευρώπη. Οι άνθρωποι σε πλουσιότερες χώρες, όπως η Ολλανδία, εργάζονται γενικά λιγότερο από εκείνους σε φτωχότερες χώρες, όπως η Βουλγαρία.
Τι καθορίζει τον πλούτο
Τα παραπάνω, ωστόσο, απλώς επαναδιατυπώνουν την ερώτηση. Οι Αμερικανοί είναι πιο πλούσιοι από τους περισσότερους Ευρωπαίους, οπότε γιατί εξακολουθούν να εργάζονται περισσότερο;
Ίσως ο ελεύθερος χρόνος είναι ένα πρόβλημα συλλογικής δράσης. Οι Αμερικανοί μπορεί να θέλουν να ζητήσουν από τα αφεντικά τους περισσότερες διακοπές, αλλά ανησυχούν μήπως τους θεωρήσουν… χαλαρούς.
Ένα έγγραφο το 2005 από τον Alberto Alesina του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και τους συναδέλφους του υποστήριξε ότι τα ισχυρότερα συνδικάτα της Ευρώπης είχαν ουσιαστικά λύσει αυτό το πρόβλημα συλλογικής δράσης παλεύοντας για αμειβόμενες διακοπές, οι οποίες κατέληξαν να κατοχυρωθούν με νόμο. Η Αμερική, με πιο αδύναμα συνδικάτα, είναι μια από τις λίγες χώρες χωρίς υποχρεωτικές αμειβόμενες διακοπές.
Ο καλά ρυθμισμένος ελεύθερος χρόνος της Ευρώπης μπορεί στη συνέχεια να γεννήσει περισσότερο ελεύθερο χρόνο επειδή είναι πιο κοινωνικά αποδεκτός και η αγορά ανταποκρίνεται παρέχοντας περισσότερους καλούς τρόπους για να μην εργαστεί κανείς. Είναι ένας φαύλος κύκλος.
Κάτι έχει αλλάξει στο πρότυπο της εργασίας
Την ίδια ώρα, φαίνεται ότι σε ένα μέρος του εργασιακού ψηφιδωτού κάτι έχει αλλάξει. Το 2023, η Παγκόσμια Έρευνα των Διακανονισμών Εργασίας διαπίστωσε ότι οι εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης στην Αμερική εργάζονται από το σπίτι 1,4 ημέρες την εβδομάδα, ενώ εκείνοι στην Ευρώπη το κάνουν για 0,8 ημέρες.
Η εφαρμογή αυτού του διαχωρισμού στο σπίτι-γραφείο στα δεδομένα των ωρών εργασίας που συγκεντρώθηκαν από τον ΟΟΣΑ δείχνει ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα: Ευρωπαίοι και Αμερικανοί περνούν τώρα σχεδόν τον ίδιο χρόνο στο γραφείο, με 1.320 ώρες ετησίως για τους πρώτους και 1.304 για τους δεύτερους.
Με άλλα λόγια, το επιπλέον 15% της εργασίας που κάνουν οι Αμερικανοί ετησίως προέρχεται πλέον από την άνεση των σπιτιών τους—ή περιστασιακά στην παραλία, ίσως ακόμη και στην Ευρώπη.
Οι Αμερικανοί εξακολουθούν να εργάζονται σκληρότερα, αλλά μάλλον πιο ευχάριστα από ό,τι στο παρελθόν, καταλήγει ο Economist.
