Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), ένα ανεξάρτητο όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που από το 2021 είναι υπεύθυνο για τη διερεύνηση και τη δίωξη εγκλημάτων κατά των οικονομικών συμφερόντων των κοινοτικών εταίρων, έχει… εμπνευστεί από το σύνθημα «follow the money», το οποίο έγινε διάσημο από τον Ιταλό δικαστή Τζιοβάνι Φαλκόνε στον αγώνα του ενάντια στη σικελική μαφία της Κόζα Νόστρα.
Φιλοδοξεί να πάει «ένα βήμα παραπέρα» βάζοντας όλες τους τις δυνάμεις στην «εστίαση στα χρήματα». Αυτό υπερασπίζεται η Γενική Εισαγγελέας, η Ρουμάνα Λάουρσα Κοντρούτα Κοβέσι, στην ετήσια έκθεση του θεσμού για το 2023, που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή και αποκαλύπτει ότι ο οργανισμός ερευνά περιπτώσεις απάτης με ευρωπαϊκά κεφάλαια ύψους 19,2 δισ. ευρώ.
Το μεγαλύτερο μέρος τους, έξι στα δέκα ευρώ, σχετίζονται με απάτες που συνδέονται με τον ΦΠΑ, αν και οι περιπτώσεις που επηρεάζουν την ευρωπαϊκή βοήθεια από το πρόγραμμα Next Generation αρχίζουν να αποκτούν βάρος και πλέον αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 10% του συνόλου.
«Το 2021 ξεκινήσαμε να εργαζόμαστε σε αυτό και αποδείξαμε ότι η διεθνική εισαγγελία είναι μια βιώσιμη ιδέα. Το 2022, αποδεικνύουμε ότι το μέγεθος της απάτης που επηρεάζει τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ, ιδίως στο σκέλος των εσόδων του προϋπολογισμού, έχει υποτιμηθεί για πάρα πολύ καιρό. Το 2023, το επίπεδο ευαισθητοποίησης για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία μεταξύ των ευρωπαίων πολιτών αυξήθηκε, όπως προκύπτει από τις 2.494 καταγγελίες εγκλημάτων που έγιναν από άτομα στην ΕΕ (29% περισσότερες από το 2022)», φτάνοντας το 60% του συνόλου, σε σύγκριση με τις 1.562 καταγγελίες που υποβλήθηκαν από εθνικές αρχές», υποστηρίζει η Γενική Εισαγγελέας στην έκθεση. Το έργο της κλιμακώνεται εκθετικά. Το 2023, ξεκίνησαν 1.371 έρευνες, 58% περισσότερες από το 2022, για πάνω από 12.28 δισεκατομμύρια και τελικά κατασχέθηκαν 1,5 δισεκατομμύριο.
Απάτες με τον ΦΠΑ
Ο πιο σχετικός τύπος απάτης που καταπολεμά η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είναι, μακράν, αυτός που επηρεάζει τον ΦΠΑ, για ποσό 11,5 δισεκατομμυρίων ευρώ (59% των συνολικών κεφαλαίων που ερευνήθηκαν), αν και αντιπροσωπεύει μόνο 339 από τις 1.927 ανοιχτές έρευνες (17,6%).
Η Εισαγγελία καταγγέλλει ότι μεγάλες ομάδες οργανωμένου εγκλήματος χρηματοδοτούν επιχειρήσεις απάτης για τον ΦΠΑ με χρήματα που προέρχονται από άλλες εγκληματικές τους δραστηριότητες και το ξεπλένουν εκμεταλλευόμενοι τοπικά δίκτυα σε κράτη με λιγότερους ελέγχους, μέσω διασυνοριακών δομών, με υψηλό επίπεδο πολυπλοκότητας, με σημαντικούς πόρους για τη διαφθορά και τη χρήση «ακραίας βίας» όταν πιστεύουν ότι αυτό είναι απαραίτητο. Η Εισαγγελία προειδοποιεί ότι οι δικαστικές αρχές της ΕΕ καταφέρνουν να δεσμεύουν μόνο 4,1 δισεκατομμύρια ετησίως, που αποτελούν προϊόν οικονομικού εγκλήματος, μόλις το 2% του ετήσιου «εισοδήματος» του οργανωμένου εγκλήματος, γι’ αυτό και προτρέπουν «όλοι στην Ευρωπαϊκή Ενωση να επαναπροσδιορίσουν τη στρατηγική και να σκληρύνουν τα μέτρα και τη μάχη.
Ερευνα σε δημόσιες δαπάνες και διαγωνισμούς έργων
Επιπλέον, ένα άλλο 34% των ερευνών της Εισαγγελίας επηρεάζει τις δημόσιες δαπάνες σε τομείς όπως η γεωργία και η αλιεία, οι υποδομές, η υγεία, η νεολαία και η εργασία, η έρευνα, η καινοτομία και η υποστήριξη των ΜΜΕ. Οι δημόσιες συμβάσεις αποτελούν το 9% των ανοιχτών υποθέσεων λόγω χειραγώγησης διαγωνισμών δημοσίων έργων. Ένα άλλο 9% περιλαμβάνει απάτη σε εισόδημα εκτός του ΦΠΑ, όπως τελωνεία ή δασμοί αντιντάμπινγκ, λαθρεμπόριο καπνού, ηλεκτρονικών ειδών, ποδηλάτων, βιομηχανικών ανταλλακτικών, ανταλλακτικών ή ευπαθών προϊόντων.
Η διαφθορά των υπαλλήλων αντιπροσωπεύει το 3% των εγκλημάτων που αναλύθηκαν και η υπεξαίρεση άλλο ένα 1,5%. Οι υποθέσεις που συνδέονται με τη βοήθεια του σχεδίου Next Generation ανέρχονται σε 206, ύψους 1,8 δισεκατομμυρίων και η Εισαγγελία εστιάζει σε αυτόν τον τομέα λόγω της σημασίας του.
Πηγή εσόδων για το οργανωμένο έγκλημα
Η ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για το 2023 καταδεικνύει ότι το σοβαρό οργανωμένο έγκλημα συνεχίζει να τροφοδοτείται με παράνομα από έσοδα της ΕΕ. Ομάδες οργανωμένου εγκλήματος θεωρούν την απάτη στον τομέα του ΦΠΑ και την απάτη που σχετίζεται με κονδύλια της ΕΕ «καθαρή περιοχή» – υψηλού κέρδους, χαμηλού κινδύνου και χωρίς εμφανή θύματα που θα κατήγγειλαν τέτοια εγκλήματα.
Από τη συνολική εκτιμώμενη οικονομική ζημία που αντιστοιχεί στις ενεργές έρευνες της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας κατά την περίοδο αναφοράς, τα 11,5 δισεκατομμύρια ευρώ (59%) συνδέονται με διασυνοριακή απάτη στον τομέα του ΦΠΑ. Αυτό το είδος εγκλήματος είναι σχεδόν αδύνατο να αποκαλυφθεί από καθαρά εθνική προοπτική, και συχνά περιλαμβάνει εξελιγμένες εγκληματικές οργανώσεις, οι οποίες δεν διστάσουν ακόμη και να ασκήσουν ακραία βία όσον αφορά την προστασία των συμφερόντων τους, και διαθέτουν σχεδόν απεριόριστα μέσα για να διαφθείρουν τους δημοκρατικούς θεσμούς.
Η σχετική έκθεση για την Ελλάδα αναφέρει:
Ευρωπαίοι Εντεταλμένοι Εισαγγελείς (Ενεργοί): 7, ενώ οι Εθνικοί Ευρωπαίοι Εντεταλμένοι Εισαγγελείς (FTE) είναι 5
Οι ανοικτές υποθέσεις είναι 26, ύψους 462,3 εκατ. ευρώ ως εκτιμώμενη ζημιά.
Όλες οι ενεργές έρευνες είναι 53 ύψους 708,7 εκατ. ευρώ ως συνολική ζημιά. Από αυτές οι 6 είναι για απάτη με τον ΦΠΑ ύψους 414,7 ευρώ.
Οι ενεργές έρευνες με διασυνοριακή διάσταση είναι 19, ενώ σε προγράμματα χρηματοδότησης η έρευνα για απάτη είναι ενεργή σε 17 προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης, 1 πρόγραμμα διεθνούς συνεργασίας, 5 για περιφερειακή και αστική ανάπτυξη, 1 για εκπαίδευση, 4 για έρευνα και καινοτομία, 2 Προγράμματα ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, 4 για Άσυλο, μετανάστευση και ένταξη, 1 για ασφάλεια και άμυνα 1, ενώ 11 είναι για άλλα προγράμματα και υποθέσεις.
