Στα χέρια των μελετητών κάθε επένδυσης θα αφήσει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) την εκπόνηση των μελετών για τη φέρουσα ικανότητα κάθε περιοχής.
Οι συγκεκριμένες μελέτες θα προσδιορίζουν τα μέγιστα ανεκτά όρια επιβαρύνσεων και μεταβολών σε ένα νησί ή μια περιοχή ώστε να μην διαταράσσεται η ισορροπία ανάμεσα στο φυσικό περιβάλλον, την οικονομία και την τοπική κοινωνία.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Ευθύμιος Μπακογιάννης, απαντώντας σε ερωτήσεις στο περιθώριο ημερίδας της Ελληνικής Εταιρείας Δικαίου Περιβάλλοντος, ήδη έχει δοθεί το δικαίωμα στους ιδιώτες να υποβάλλουν σχέδια για ιδιωτικές πολεοδομήσεις εκπονώντας π.χ. τα Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ) ή Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια κλπ. τα οποία στη συνέχεια ελέγχονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
Το Προεδρικό Διάταγμα
Σύμφωνα με τα όσα επεσήμανε ο κ. Μπακογιάννης, σε έναν μήνα θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση το Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ) το οποίο θα προσδιορίζει τη μεθοδολογία για την εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας, τις παραμέτρους που θα την καθορίζουν και τα όρια που θα θέτει. Όπως υπογράμμισε ο ίδιος, το Προεδρικό Διάταγμα θα προβλέπει ότι η κάθε μελέτη για τη φέρουσα ικανότητα μιας περιοχής δεν θα είναι αυτοτελής αλλά θα αποτελεί μέρος της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) και έτσι θα ενσωματώνεται στο σχέδιο ΠΔ της κάθε επένδυσης.
Η φέρουσα ικανότητα
Οι μελέτες θα περιλαμβάνουν τέσσερις παραμέτρους για την εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας. Καταρχάς, θα προσδιορίζεται γεωγραφικά η περιοχή. Αν η παρέμβαση θα γίνει σε μικρό νησί, τότε θα καλύπτεται ολόκληρη η έκτασή του. Διαφορετικά θα αφορά την έκταση ενός δήμου ή μιας δημοτικής ενότητας. Έπειτα θα καθορίζονται οι παράμετροι επιρροής που αφορούν στην εξέλιξη του πραγματικού πληθυσμού των κατοίκων και των τουριστών, στη δόμηση (νόμιμη και αυθαίρετη), στις υποδομές, στον πολιτιστικό χαρακτήρα και στο περιβάλλον.
Οι τέσσερις ζώνες
Η τρίτη παράμετρος θα εκτιμά τη φέρουσα ικανότητα προσδιορίζοντάς την σε τέσσερις ζώνες που θα διαχωρίζονται ανάλογα με τον βαθμό ανάπτυξης. Η μία κατηγορία θα αφορά εκείνες που έχουν περιθώρια ανάπτυξης εντός των αποδεκτών ορίων βιωσιμότητας, η δεύτερη θα περιλαμβάνει τις αναπτυγμένες ζώνες που πρέπει να διατηρηθούν αλλά εντός των ορίων βιωσιμότητας, τις υπεραναπτυγμένες ζώνες στις οποίες θα πρέπει να τεθούν περιοριστικά μέτρα και στις υποβαθμισμένες στις οποίες θα πρέπει να προσδιοριστούν οι κατευθύνσεις για την αλλαγή του αναπτυξιακού τους μοντέλου. Όσο για την τέταρτη παράμετρο, αυτή θα αφορά στην επαναφορά της βιωσιμότητας με συγκεκριμένα μέτρα.
Η θεσμοθέτηση του σχεδίου ΠΔ για τη φέρουσα ικανότητα που έχει ετοιμάζει η ομάδα του ΥΠΕΝ, θα γίνει κατ΄ εξουσιοδότηση του άρθρου 64 του Ν.4964/2022, στον οποίο είχε δοθεί και ο ορισμός της φέρουσας ικανότητας ενός χωρικού συστήματος, δηλαδή «τα μέγιστα ανεκτά όρια επιβαρύνσεων ή και μεταβολών των συνθηκών που επικρατούν σε αυτό, πέραν των οποίων παύει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στο φυσικό περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία που διαβιεί σε αυτό, με αποτέλεσμα να προκαλούνται υπέρμετρες ή μη αναστρέψιμες φθορές στο φυσικό περιβάλλον και να ασκούνται αρνητικές πιέσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον και στην κοινωνία».
Οι αποφάσεις του ΣτΕ
Η ανάγκη υπολογισμού της φέρουσας ικανότητας είχε προκύψει από πλήθος αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας ως προς τις αντοχές μιας περιοχής και των υποδομών της (δρόμοι, δίκτυα ηλεκτρικά ή ύδρευσης κλπ,) όταν αποφασίζεται π.χ. επέκταση υφιστάμενων οικισμών ή δημιουργία νέων, ή ως προς την προστασία του πολιτιστικού της κεφαλαίου, του περιβάλλοντος, του νησιωτικού τοπίου κλπ. Για παράδειγμα, τα τελευταία χρόνια το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο έχει μπλοκάρει τουριστικές επενδύσεις στις Κυκλάδες ή την επέκταση του πολεοδομικού σχεδίου στην Πάρο καθώς πρέπει να υπολογίζεται και η φέρουσα ικανότητα των νησιών με σαφή κριτήρια.
