Οι σημερινοί νέοι που έχουν βγει στους δρόμους μετά το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών, βιώνουν ακόμη τα απότοκα των αλλεπάλληλων κρίσεων σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, νοιώθουν αβεβαιότητα και φόβο για το μέλλον, η πολιτικοποίησή τους παραμένει υψηλή, αλλά με τις ασάφειες και τις αντιφάσεις στο πλαίσιο μιας νέας νοηματοδότησης της πολιτικής, δεν εμπιστεύονται σε μεγάλο βαθμό τους θεσμούς και στρέφονται πολιτικά προς τα αριστερά.
Αυτά είναι μεταξύ άλλων τα πρώτα συμπεράσματα της έρευνας, που εκπόνησε για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά το Ινστιτούτο “Νίκος Πουλαντζάς’ σε συνεργασία με την PRORATA και ανέλυσε, η Δανάη Κολτσίδα, πολιτική επιστήμονας, διευθύντρια του ΙΝΠ, μιλώντας στην ΕΡΤ Βόλου.
Η έρευνα “Νεολαία. Συνήθειες, αντιλήψεις & πολιτική συμπεριφορά” πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά την άνοιξη του 2020 από το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς σε συνεργασία με την εταιρία Prorata S.A. και έκτοτε επαναλαμβάνεται σε ετήσια βάση. Αποτελεί δε μία από τις λίγες, αν όχι τη μοναδική διαχρονική έρευνα του είδους αυτού, η οποία καταγράφει σε σταθερή βάση μια σειρά από μεγέθη και δείκτες που αφορούν τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της ζωής, τις αντιλήψεις και αξίες, τις συνήθειες στην ενημέρωση, στη χρήση του ελεύθερου χρόνου, την αισθητική, αλλά κυρίως την πολιτικοποίηση των νέων ανθρώπων στη χώρα μας.
Η εν λόγω έρευνα πραγματοποιείται και δημοσιοποιείται στο πρώτο τρίμηνο κάθε χρόνου και περιλαμβάνει ένα πλέγμα σταθερά επαναλαμβανόμενων ερωτήσεων, ώστε να είναι διαχρονικά συγκρίσιμα τα σχετικά ευρήματα και να καταγράφονται οι μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες τάσεις, και ταυτόχρονα διαφορετικές ερωτήσεις και θεματικές που σχετίζονται με την εκάστοτε επικαιρότητα.
Τα δεδομένα του 4ου “κύματος” της έρευνας (2023) συλλέχθηκαν κατά το δεύτερο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου του 2023 μέσω του διαδικτυακού panel ερευνών της Prorata και τα ευρήματα του πρώτου μέρους της έρευνας που παρουσιάζονται εδώ διαρθρώνονται στις εξής γενικές θεματικές: Κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες ζωής, Ενημέρωση, πρότυπα και καθοριστικά γεγονότα, Αξίες και κοινωνικές/πολιτικές απόψεις,Πολιτική, θεσμοί και κόμματα.
Υπεύθυνη σχεδιασμού και ανάλυσης της έρευνας είναι η Δανάη Κολτσίδα, πολιτική επιστήμονας και διευθύντρια του ΙΝΠ, με τη συνεργασία του Άγγελου Σεριάτου, επικεφαλής πολιτικών ερευνών της Prorata.
Η έρευνα ολοκληρώθηκε πριν την τραγωδία των Τεμπών και δημοσιεύτηκε λίγο μετά, από ένα γεγονός που πυροδότησε διαμαρτυρίες ανά την Ελλάδα, στις οποίες πρωτοστατεί η νεολαία και κυρίως οι μαθητές και οι μαθήτριες. “Η σημασία του γεγονότος αυτού και η επίδρασή του στη συνείδηση ειδικά των νέων ανθρώπων είναι ιδιαίτερα μεγάλη, ενδέχεται δε να υπερβεί την τρέχουσα χρονική συγκυρία και να αναδείξει το δυστύχημα αυτό σε ένα από τα καθοριστικά γεγονότα για τη σημερινή νέα γενιά”.
Η κ. Κολτσίδα επισημαίνει ότι η νέα γενιά βιώνει εντονότερα τους κλυδωνισμούς στη ζωή της από την πανδημία της Covid 19 και τον πόλεμο στην Ουκρανία, κυρίως λόγω του αποτυπώματος που άφησε στη ζωή της η προηγούμενη δεκαετία. σύμφωνα με τα στοιχεία των τεσσάρων ερευνών.
Προσωρινά συμπεράσματα
–Η νεολαία παραμένει εντός της συνθήκης που ορίζουν οι επάλληλες κρίσεις. Αυτό αποτυπώνεται στους υλικούς όρους της ζωής των νέων στην Ελλάδα (συνοίκηση με γονείς και οικονομική βοήθεια από αυτούς, ανασφάλεια για το μέλλον κ.λπ.), αλλά και στις προτεραιότητες που τίθενται από μια μεγάλη και συχνά πλειοψηφική μερίδα των νέων και αποτυπώνουν ακριβώς το αίτημα υπέρβασης των συνεπειών αυτής της διαρκούς κρίσης. Έτσι, ζητήματα εργασιακά και μισθολογικά ιεραρχούνται ψηλά, ενώ η πολιτική γίνεται από αρκετές και αρκετούς αντιληπτή ως μέθοδος επίλυσης προβλημάτων που αφορούν τη ζωή τους.
–Η πολιτικοποίηση των νέων παραμένει υψηλή, αλλά με τις ασάφειες και τις αντιφάσεις που έχουμε κατ’ επανάληψη επισημάνει, στο πλαίσιο μιας νέας νοηματοδότησης εν γένει της πολιτικής. Αυτό που έχει ενδιαφέρον και αναδεικνύεται από το τρέχον «κύμα» είναι το πώς η αντιλήψεις και η αυτοσυνειδησία εμπεριέχουν αντιφάσεις (π.χ. υποστήριξη συντηρητικών θέσεων σε κάποια θέματα και προοδευτικών σε άλλων ή διάσταση μεταξύ αντικειμενικής ταξικής θέσης και υποκειμενικής ταξικής ένταξης) και κυρίως το πώς γενικά και ειδικά στην περίπτωση των νέων ανθρώπων αυτές διαμορφώνονται και επηρεάζονται και από το γενικότερο πολιτικό πλαίσιο και τον δημόσιο λόγο των κομμάτων και άλλων δημόσιων δρώντων.
–Όπως έχει επισημανθεί και στο παρελθόν, τα σημάδια κρίσης της παραδοσιακής πολιτικοποίησης (λ.χ. χαμηλή εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς) δεν φτάνει ούτε μεταξύ των νέων στο σημείο της πλήρους απόρριψης. Είναι χαρακτηριστικό λ.χ. το υψηλό επίπεδο ενδιαφέροντος για την πολιτική, αλλά και το γεγονός ότι φαίνεται οι νέοι και οι νέες να παίρνουν στα σοβαρά θέματα όπως η πολιτική ενημέρωση.
–Από το σύνολο των απαντήσεων προκύπτει η εικόνα μια γενιάς με συνολικά αυξημένη ενσυναίσθηση, υλιστικές και μεταϋλιστικές ανησυχίες και γενικά αριστερόστροφης σε πολιτικό επίπεδο. Ωστόσο, έχει αξία να επισημανθούν και οι ηλικιακές αλλά και οι έμφυλες διαφοροποιήσεις, καθώς σε συνθήκες έντασης της πόλωσης είναι ενδεχόμενο να εμφανιστούν αποκλίσεις και χάσματα εντός της ίδιας γενιάς, ως αποτέλεσμα της πύκνωσης του πολιτικού χρόνου κατά την τελευταία δεκαπενταετία.
“Το πρόσφατο, τέλος, σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, που από μια τραγική συγκυρία είχε ως θύματα κυρίως νέους ανθρώπους, έρχεται να προστεθεί πάνω στο υπόστρωμα που καταγράφει η έρευνα αυτή, όπως και άλλες ανάλογες. Προς το παρόν έχει πυροδοτήσει συγκινητικές πρωτοβουλίες από μαθητές/τριες και άλλους νέους και νέες. Ωστόσο, είναι επιστημονικά πρώιμο, αλλά και ηθικά και συναισθηματικά ιδιαίτερα δύσκολο και λάθος να διατυπώσει κανείς εικασίες για το πώς θα επηρεάσει τη συνείδηση της νέας γενιάς. Δεν θα το επιχειρήσουμε”, κατέληξε η κ. Κολτσίδα.
