Ανταπόκριση από Στρασβούργο – Νίκος Ρούσης
Επιλεκτική άγνοια επιδεικνύουν οι εμπλεκόμενοι και αντιμαχόμενοι εν Ελλάδι, για το θέμα της τουρκικής μειονότητας στη Θράκη, σε πολύ πρόσφατες αποφάσεις της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, με τις οποίες κατηγορείται η Ελλάδα ότι κακώς έκλεισε την Τουρκική Ένωση Ξάνθης και δεν ενέγραψε στα μητρώα της αντίστοιχες τουρκικές ενώσεις ((Bekir-Ousta and Others and Emin and Others)!
Με πολύ πρόσφατη απόφαση της η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου Ευρώπης (αρμόδιο όργανο για την ορθή εκτέλεση των αποφάσεων του Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, ότι:
-Αυτές οι υποθέσεις αφορούν παραβιάσεις του δικαιώματος της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι (άρθρο 11) λόγω των αποφάσεων των εθνικών δικαστηρίων για μη εγγραφή ενώσεων (Bekir-Ousta and Others and Emin and Others· τελικές εσωτερικές αποφάσεις το 2006 και 2005 αντίστοιχα) και απόφαση που οδηγεί στη διάλυση ενός συλλόγου (Τουρκική Ένωση Ξάνθης κ.λπ., τελική εγχώρια απόφαση το 2005) με το σκεπτικό ότι στόχος τους ήταν να προωθήσουν την ιδέα ότι υπάρχει εθνική μειονότητα στην Ελλάδα (σε αντίθεση με τη θρησκευτική μειονότητα που αναγνωρίστηκε από τη Συνθήκη του 1923 Λοζάνη). Η Τουρκική Ένωση Ξάνθης κ.λπ. αφορά επίσης παραβίαση του άρθρου 6 § 1 λόγω της υπερβολικής διάρκειας της πολιτικής δίκης σχετικά με τη διάλυση του σωματείου.
Όσον αφορά τον Bekir-Ousta and Others και τον Emin κ.λπ., το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σημείωσε ότι το προσβαλλόμενο μέτρο στηριζόταν σε μια απλή υποψία σχετικά με τις πραγματικές προθέσεις των ιδρυτών της ένωσης και τις ενέργειες στις οποίες θα μπορούσε να είχε οδηγήσει μόλις άρχιζε να λειτουργεί. Επιπλέον, το Δικαστήριο έκρινε ότι ακόμη και αν υποτεθεί ότι ο πραγματικός στόχος της ένωσης ήταν να προωθήσει την ιδέα ότι υπάρχει εθνική μειονότητα στην Ελλάδα, αυτό από μόνο του δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί απειλή για μια δημοκρατική κοινωνία. Το Δικαστήριο σημείωσε σχετικά ότι τίποτα στο καταστατικό της ένωσης δεν υποδηλώνει ότι τα μέλη της υποστήριζαν τη χρήση βίας ή αντιδημοκρατικών ή αντισυνταγματικών μέσων. Το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι η ελληνική νομοθεσία (άρθρο 12 του Συντάγματος και άρθρο 81 ΑΚ) δεν καθιέρωσε σύστημα προληπτικού ελέγχου για την ίδρυση μη κερδοσκοπικών σωματείων. Σημείωσε επίσης ότι τα εθνικά δικαστήρια θα μπορούσαν να διατάξουν τη διάλυση οποιασδήποτε ένωσης εάν στη συνέχεια επιδίωκε σκοπό διαφορετικό από αυτόν που αναφέρεται στο καταστατικό της ή εάν η λειτουργία της αποδεικνύεται αντίθετη με τη δημόσια τάξη. Κατά συνέπεια, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το επίμαχο μέτρο ήταν δυσανάλογο προς τον επιδιωκόμενο σκοπό.
Στην Τουρκική Ένωση Ξάνθης κ.λπ., το Δικαστήριο υπογράμμισε τη ριζοσπαστική φύση του μέτρου, δηλαδή τη διάλυση της ένωσης, και σημείωσε ειδικότερα ότι, πριν από τη διάλυσή της, η ένωση συνέχιζε τις δραστηριότητές της για περίπου μισό αιώνα χωρίς εμπόδια και χωρίς οποιαδήποτε ένδειξη ότι τα μέλη του είχαν ποτέ ασκήσει βία ή είχαν απορρίψει τις δημοκρατικές αρχές.
Στην απόφαση της η Επιτροπή σημείωσε ότι, σύμφωνα με την απόφαση της Επιτροπής, τον Δεκέμβριο του 2022 ο Πρόεδρος της Επιτροπής Υπουργών απέστειλε επιστολή στον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών μεταφέροντας τη μέγιστη ανησυχία της Επιτροπής για την παρούσα κατάσταση και καλώντας τις ελληνικές αρχές να λάβουν γρήγορα μέτρα επιτρέποντας την πλήρη και αποτελεσματική εκτέλεση των αποφάσεων του Δικαστηρίου και τη μεταγενέστερη εκφρασμένη δέσμευση των ελληνικών αρχών να συνεργαστούν με τη Γραμματεία επί του θέματος·
-εξέφρασε τη βαθιά ανησυχία ότι μετά από 15 χρόνια από την ηγετική απόφαση σε αυτήν την ομάδα και παρά τη νομοθετική τροποποίηση που ενέκρινε η Ελλάδα το 2017, η οποία επέτρεψε την επανάληψη της επίδικης διαδικασίας, οι προσφεύγοντες έχουν πλέον εξαντλήσει τις δυνατότητες που τους παρέχονται εντός του εσωτερικού νομικού συστήματος και δυστυχώς η διαδικασία που άνοιξε εκ νέου δεν τους παρείχε restitutio in integrum.
-εξέφρασε την ανάγκη να προβληματιστούν οι αρχές σχετικά με περαιτέρω μέτρα που πρέπει να ληφθούν στο πλαίσιο των γενικών μέτρων, προκειμένου να δοθεί στους αιτούντες η δυνατότητα να λάβουν restitutio in integrum. επανέλαβαν ως εκ τούτου την έκκλησή τους να λάβουν επειγόντως μέτρα για το σκοπό αυτό, χαιρετίζοντας παράλληλα τη δέσμευση των αρχών για το κράτος δικαίου και τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, καθώς και την επιθυμία τους να συνεχίσουν να συνεργάζονται με τη Γραμματεία σε αυτά τα θέματα·
Όσον αφορά τα γενικά μέτρα
-προέτρεψε τις αρχές να εξετάσουν χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση όλες τις πιθανές οδούς προκειμένου να εφαρμοστούν πλήρως και αποτελεσματικά οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και να αποτραπεί η επανάληψη παρόμοιων παραβιάσεων·
-εν προκειμένω, επανέλαβαν την έκκλησή τους προς τις αρχές να εξετάσουν το ενδεχόμενο τροποποίησης του συστήματος σχετικά με την εγγραφή των ενώσεων, σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και τις κοινές κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής της Βενετίας και του ΟΑΣΕ του 2014 για την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, οι οποίες ευνοούν την εγγραφή των ενώσεων χωρίς προηγούμενο έλεγχο της νομιμότητάς τους, όταν το εθνικό δίκαιο προβλέπει ρήτρες που επιτρέπουν την εκ των υστέρων παρακολούθηση της δραστηριότητάς τους·
– ενθάρρυνε σθεναρά τις ελληνικές αρχές να κάνουν πλήρη χρήση της βοήθειας και της τεχνογνωσίας του Συμβουλίου της Ευρώπης στον τομέα αυτό, για να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση οποιουδήποτε νέου μηχανισμού καταχώρισης με τα πρότυπα της Σύμβασης·
– αποφάσισαν να συνεχίσουν την εξέταση αυτής της ομάδας υποθέσεων κατά την 1483η συνεδρίασή τους (Δεκέμβριος 2023) (DH) και σε περίπτωση που δεν σημειωθεί απτή πρόοδος μέχρι τότε, επιβεβαίωσαν την ετοιμότητά τους να αναλάβουν νέα δράση για να εξασφαλίσουν ότι το εναγόμενο κράτος συμμορφώνεται πλήρως και αποτελεσματικά από τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από τις αποφάσεις του Δικαστηρίου.
